Το Global Fire Power (GFP) είναι διεθνής οργανισμός που αξιολογεί τη ναυτική ισχύ των κρατών. Ο οργανισμός αυτός διαπιστώνει πως η ναυτική ισχύς της Ελλάδας είναι 17η στον κόσμο, υπερέχοντας κατά έναν «πόντο» της Τουρκίας! Το Πολεμικό Ναυτικό αποτελεί τη βάση για την ανάπτυξη άμυνας στα ελληνικά νησιά του Αιγαίου, που είναι εγκατεσπαρμένα σε πολύ μεγάλη θαλάσσια έκταση και γι’ αυτόν τον λόγο είναι ιδιαίτερα τρωτά σε προσβολές.
Αντίθετα, στον τομέα της εμπορικής ναυτιλίας, η Ελλάδα κατέχει την τρίτη θέση, μετά τις ΗΠΑ και τη Μεγάλη Βρετανία, αποτελώντας τον μεγαλύτερο και σημαντικότερο εργοδότη της χώρας, καθώς ένας στους εννέα Έλληνες εργάζεται σε ναυτιλιακά επαγγέλματα, στη θάλασσα, στη στεριά, στο εξωτερικό. Δεν πρόκειται μόνο για επαγγέλματα πληρωμάτων και αξιωματικών ναυσιπλοΐας, πολλά από τα οποία εξελίσσονται και δημιουργούν θέσεις γραφείου, ποιοτικών ή περιβαλλοντικών ελέγχων, αλλά και για κάτι ευρύτερο.
Μια σχέση – πολλοί τρόποι
Η σχέση της Ελλάδας με τη θάλασσα εκφράζεται με πολλούς τρόπους:
1. Είναι τα νησιά, με αριθμό περίπου 6.000, από το σύνολο των οποίων κατοικούνται μόνον τα 227, ενώ μόνο τα 79 έχουν πληθυσμό πάνω από 100 κατοίκους και μόλις 53 πάνω από 1.000.
Είναι η αλιεία, που τείνει να μειωθεί προς όφελος των ιχθυοτροφείων και που υφίσταται εσχάτως τις συνέπειες της εισβολής ξενικών ειδών στη Μεσόγειο: Που έχουν γίνει ο μεγαλύτερος πονοκέφαλος για εκατοντάδες ψαράδες σε ολόκληρη τη χώρα και ιδιαίτερα στην Κάλυμνο, όπου ζητούν να επικηρυχθούν (!) συγκεκριμένα είδη.
Ο Νότης Μαριάς ως ευρωβουλευτής έκανε παλιά ερώτηση στην Κομισιόν για τον «λαγοκέφαλο» – τοξικό είδος προερχόμενο από την Ερυθρά Θάλασσα με προτίμηση στα ψάρια της Μεσογείου και επιπτώσεις στους αλιείς του Αιγαίου –, αλλά δεν ξέρουμε αν εισακούστηκε…
2. Είναι η τέχνη, που εκπροσωπείται από αναρίθμητους καλλιτέχνες, που εκφράζει τη θάλασσα και το πλοίο στις απέραντες εκφράσεις και στα χρώματά τους. Π.χ. η ομαδική θερινή έκθεση ζωγραφικής της Gallery Art Prisma, όπου 24 καλλιτέχνες μάς μεταδίδουν μια αίσθηση που ιδιαίτερα εκφράζει η ιστορικός τέχνης Λουίζα Καρπιδάκη: «Ατέρμονα ταξίδια, θελκτικά αρμενίσματα, μαγευτικά πελάγη… Και πριν απ’ όλα η θάλασσα του καθενός, κατασκευασμένη από τα δικά του εικαστικά υλικά».
Εξάλλου ο κορυφαίος Έλληνας εικαστικός Παναγιώτης Τέτσης (1925-2016) δίνει τον καλύτερο εαυτό του στην απεικόνιση της θάλασσας, στα χρώματα και στις συγκυρίες που προσδίδουν συνταρακτικό ενδιαφέρον στην πατρώα του γη, την Ύδρα.
Ο κακός εαυτός
Από τη γενική εικόνα της θάλασσας δεν λείπει το κακό. Πριν από λίγα χρόνια το Λιμεναρχείο Κύμης πραγματοποίησε έλεγχο σε ερασιτεχνικό σκάφος και κατέσχεσε δύο τόνους συνολικού βάρους 82 κιλών, που είχαν αλιευθεί σε απαγορευμένη περίοδο, χωρίς την απαιτούμενη άδεια… Η είδηση μάλιστα καταχωρείτο ενώ σε διπλανή στήλη υπήρχε διαφήμιση για ένα «φορητό ανιχνευτή ψαριών», που χρησιμοποιείται σε θάλασσα, ποτάμι ή λίμνη, επισημαίνοντας ψάρια μέχρι σε βάθος 100 μέτρων!
Μια από τις γενικευμένες παγίδες που δρουν εναντίον των θαλασσών είναι και αυτή των πλαστικών. Σε ανακοίνωση του Ινστιτούτου «Αρχιπέλαγος» σημειώνεται η δράση των μικροπλαστικών:
«Τα μικροπλαστικά είναι μικροσκοπικές ίνες ή σωματίδια από πλαστικό, με μέγεθος ≤5 mm, που δημιουργούνται κατά τη διάσπαση κάθε τύπου πλαστικού. Μέσω της επίδρασης παραγόντων όπως η υπεριώδης ακτινοβολία, ο αέρας, το αλάτι και ο κυματισμός της θάλασσας, οι ρυθμοί διάσπασης των πλαστικών είναι πολύ ταχύτεροι από ό,τι πιστεύαμε έως πρόσφατα. Λόγω του πολύ μικρού μεγέθους τους η πλειονότητά τους δεν είναι ορατή από το ανθρώπινο μάτι… Αναλύοντας περισσότερα από 1.000 δείγματα από 167 παραλίες των ελληνικών ακτών, δεν βρέθηκε ούτε ένα δείγμα που να μην περιέχει ίνες μικροπλαστικών».
Απεραντοσύνη
Η θάλασσα είναι απέραντη σε σχέση με τη στεριά, είναι 366.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, δηλαδή τα 7/10 του συνολικού γήινου χώρου, ο οποίος στη χερσαία του μορφή έχει τεράστιους φυσικούς πόρους, διαθέτει εκτάσεις για καλλιέργειες και βόσκηση, διαθέτει βουνά πανύψηλα. Η θάλασσα όμως είναι μια στεριά από την ανάποδη! Έχει βουνά, χαράδρες, πεδιάδες, είναι εξαιρετικά «αραιοκατοικημένη», έχει τα λιβάδια της Ποσειδωνίας, έχει κοραλλιογενείς υφάλους!
Ο Ειρηνικός ωκεανός είναι ο μεγαλύτερος ωκεανός της Γης, καλύπτοντας το 1/3 της επιφάνειάς της. Εκεί εντοπίζεται το βαθύτερο σημείο των ωκεανών, η «Τάφρος των Μαριανών», με βάθος που φτάνει περίπου τα 11 χιλιόμετρα.
Εκτός από αυτό, όμως, στον Ειρηνικό ωκεανό εντοπίζεται και το πιο απομακρυσμένο σημείο της Γης, το Σημείο Νέμο – όνομα που προέρχεται από τον ήρωα του μυθιστορήματος «20 χιλιάδες λεύγες κάτω από τη θάλασσα» του Ιουλίου Βερν. Η πλησιέστερη στο Σημείο Νέμο στεριά βρίσκεται σε απόσταση 2.600 χιλιομέτρων, ενώ το βάθος στο σημείο αυτό φτάνει περίπου τα 4 χιλιόμετρα.
Η θάλασσα, είτε διαπλέεται με γκαζάδικα είτε με κρουαζιερόπλοια, εμπλουτίζει με εμπειρίες ναυτικούς και λαϊκούς, και μάλιστα εμπειρίες που ξεφεύγουν από τη στενή «υδάτινη» περιγραφή, αλλά οδηγούνται στο να λύσουν διάφορα ιστορικά προβλήματα.
Ο καπετάν Κώστας Μοσχόπουλος, επικεφαλής κρουαζιερόπλοιου, ασχολείται με το μυστήριο των απογόνων του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, τελευταίου υπερασπιστή της Κωνσταντινούπολης, και τελικά βρίσκει μια λύση του προβλήματος, που δείχνει τα απομεινάρια αυτής της άλλοτε κραταιάς αυτοκρατορίας στα νησιά Μπαρμπάντος:
«Ενθάδε κείται το σώμα του Ferdinando Palaiologus, απογόνου της αυτοκρατορικής γενιάς των τελευταίων χριστιανών αυτοκρατόρων της Ελλάδος, φύλακα της εκκλησίας αυτής της ενορίας το 1655-1656, μέλους του ενοριακού συμβουλίου επί 20 χρόνια. Πέθανε στις 3 Οκτωβρίου 1678».
Έχοντας μια πλήρη περιγραφή της γενεαλογίας των Παλαιολόγων, ο Μοσχόπουλος καταλήγει στο αίτημα της πρώτης επαναστατικής ελληνικής κυβέρνησης προς το νησί(ά) Μπαρμπάντος, που ρώταγε αν υπάρχει θαμμένος αρσενικός απόγονος των Παλαιολόγων, για να σταλεί το σώμα του με τιμές στην Ελλάδα και με ανάληψη όλων των σχετικών εξόδων.
Αυτά και άλλα πολλά ένας καπετάνιος όπως ο Μοσχόπουλος, χωρίς δόση υπερβολής και χωρίς να ακολουθεί τις γνωστές συνήθειες των ναυτικών, που μοιάζουν με αυτές των εραστών και των κυνηγών, περιγράφει στο πέμπτο κατά σειρά βιβλίο του για τη ναυτοσύνη. Είναι ιστορίες που ξεκινάνε από τη θάλασσα – χωρίς να μένουν σ’ αυτήν.
Υβρίδιο θάλασσας και στεριάς
Η θάλασσα διαπλέεται με τα πλωτά μέσα – κατοικείται μάλλον ευκαιριακά –, πώς όμως θα μας φαινόταν αν υπήρχε ένα υβρίδιο θάλασσας και στεριάς;
Έχω υπόψη μου τον παλιό πρύτανη του Πολυτεχνείου Στέλιο Μαγειρία, πρωτεργάτη των χωματουργικών έργων του Αχελώου, που έλεγε ότι η θάλασσα γεφυρώνεται – και σαν παράδειγμα ανέφερε εκείνο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που κατέλαβε την Τύρο της Φοινίκης μετά πολύμηνη πολιορκία, αφού προηγουμένως κάλυψε την απόσταση της Τύρου από τη στεριά με όγκους βράχων και χωμάτων!
Ανακαλούσα στη μνήμη μου την εντύπωση που μου είχε προκαλέσει ο Μαγειρίας όταν έλεγε ότι η πρόσχωση του διαδρόμου 03/21 (καταρχάς τροχόδρομου στο παλιό αεροδρόμιο) στη θάλασσα του Σαρωνικού ήταν μια πανεύκολη διαδικασία, ακόμη και από τον ορίζοντα του 1988: Τότε που δεν υπήρχε νέο αεροδρόμιο στην Αθήνα, τη χρονιά στην οποία γινόταν στο Πάντειο Πανεπιστήμιο μια ημερίδα για τα μεγάλα έργα στην Ελλάδα, στα οποία συμπεριλαμβάνονταν η γέφυρα Ρίου – Αντιρρίου και άλλα.
Ακόμη έχω υπόψη μου τον Κλοντ Λεβι Στρος, μεγάλο ανθρωπολόγο, που όμνυε στη θάλασσα με ονειρώδεις περιγραφές πριν να γίνει οπαδός του δασικού χώρου. Αλλά δεν είχα καθόλου υπόψη την αναφορά του Παντελή Κάκαρη στην Oceanix, την πρώτη πλωτή πόλη που θα κατασκευαστεί στη Νότια Κορέα σαν επίνειο της δεύτερης μεγάλης πόλης, μέχρι το 2025!
Oceanix
Παντελής Κάκαρης: Η πρώτη πλωτή πόλη του κόσμου θα κατασκευαστεί στη Νότια Κορέα μέχρι το 2025. «Αποτελούμενη από μια σειρά από διασυνδεδεμένες πλατφόρμες, η προτεινόμενη “πλωτή πόλη” θα μπορούσε εν τέλει να φιλοξενήσει 10.000 ανθρώπους, σύμφωνα με τους σχεδιαστές της, προσφέροντας στις παράκτιες περιοχές μια δραστική λύση απέναντι στην απειλή της ανόδου της στάθμης της θάλασσας» γράφει ο Κάκαρης.
Και συνεχίζει: «Προκατασκευασμένες σε εργοστάσια και στη συνέχεια ρυμουλκούμενες στην προσχεδιασμένη θέση τους, οι προτεινόμενες πλατφόρμες θα ανεβοκατεβαίνουν μαζί με το επίπεδο της θάλασσας. Κάθε μία από τις γειτονιές των πέντε στρεμμάτων έχει σχεδιαστεί για να φιλοξενεί 300 άτομα σε κτήρια ύψους έως και επτά ορόφων».
Το σχέδιο είναι σαφές και λειτουργικό, σε περιοχές υπερπληθυσμού ή περιοχές που είναι ευάλωτες σε προβλήματα απομείωσης του μεγέθους του στερεού εδάφους – π.χ. χάρη στη δράση του φαινομένου του θερμοκηπίου. Οι προτεινόμενες πόλεις προβλέπεται να είναι αυτοσυντηρούμενες, να παράγουν δική τους τροφή και ενέργεια με μηδενικά απόβλητα, να διαθέτουν εγκαταστάσεις τροφίμων υδροπονίας και φάρμες θαλασσινών ειδών στον γύρω χώρο.
Ακόμη όμως ένα πράγμα που είναι σημαντικότερο: Οι ακατοίκητες πλατφόρμες, εκτός από τη χρήση τους για την καλλιέργεια μπαμπού για τη κατασκευή νέων κτηρίων, θα μπορούν να φιλοξενήσουν πλωτές ανεμογεννήτριες και ηλιακούς συλλέκτες!
Το νέο φαίνεται πως έρχεται στην ώρα του: Τον Απρίλιο αυτής της χρονιάς οι ηγέτες εννέα χωρών διατύπωσαν τη «Διακήρυξη της Οστάνδης» τονίζοντας την αναγκαιότητα μιας υπεράκτιας πολιτικής για την άντληση ενέργειας. Ένα ενδιαφέρον στοιχείο είναι η απόφαση του Βελγίου, της Δανίας, της Ολλανδίας και της Γερμανίας να σχηματίσουν ένα σύμπλεγμα «ενεργειακών νησιών» για την άντληση αιολικής ενέργειας, χωρίς βλαπτικές επιπτώσεις στο θαλάσσιο περιβάλλον και στις τοπικές κοινότητες.
Το σχέδιο περιλαμβάνει την κατασκευή δύο νησιών: Το ένα θα βρίσκεται στη Βόρεια Θάλασσα, αρχικά θα εξυπηρετεί εγκαταστάσεις 3 GW υπεράκτιων αιολικών πάρκων και στη συνέχεια θα επεκταθεί στα 10 GW. Το δεύτερο νησί θα βρίσκεται στη Βαλτική, από όπου η ηλεκτρική ενέργεια από υπεράκτια αιολικά πάρκα θα διοχετεύεται σε δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας στη Δανία και τις γειτονικές χώρες.
* Ο Γιάννης Σχίζας είναι συγγραφέας
Διαβάστε επίσης:
Τροχαίο στην Ξάνθη: Νεκρή μία 34χρονη και τέσσερις τραυματίες – Ανάμεσά τους ένα παιδάκι
Εργατικό ατύχημα στο νέο αεροδρόμιο Καστελίου: 26χρονος έπεσε από 3 μέτρα ύψος
