Τα εγκαταλελειμμένα έμβρυα που φυλάσσονται στις μονάδες και τα κενά στο νομοθετικό πλαίσιο που καλύπτουν την υποβοηθούμενη παραγωγή ετέθησαν στον 1η Διαβαλκανική Επιστημονική Εκδήλωση Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, που πραγματοποιήθηκε στις 24 και 25 Ιανουαρίου 2025 στην Αλεξανδρούπολη.

Η επιστημονική συνάντηση γιατρών, γενετιστών, Βιολόγων, Νομικών και Θεολόγων στην Αλεξανδρούπολη ανέδειξε επίκαιρα ζητήματα βιοηθικής. Οι συμμετέχοντες στην συζήτηση δεν επικεντρώθηκαν μόνο στις τελευταίες εξελίξεις της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, αλλά και στις νομικές και ηθικές προεκτάσεις που αφορούν εν γένει το θέμα της γονεϊκότητας. Τι προβλέπεται για τα εγκαταλελειμμένα έμβρυα που φυλάσσονται στις μονάδες και ποια τα νομοθετικά κενά που διέπουν την Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΙΥΑ);

Μια επιστημονική προσέγγιση δεν μπορεί να είναι ούτε αποσπασματική, ούτε μονομερής. Πρόκειται για μία ιατρική διαδικασία με μακρά ιστορία.

Ο δρόμος της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής άνοιξε τον 16ο αιώνα, με τις σημαντικές ανακαλύψεις του Gabriele Fallopio και του Antonie Van Leeuwenhoek. Ο πρώτος ανακάλυψε τις φαλλοπιανές σάλπιγγες, ενώ ο δεύτερος μελέτησε τα σπερματοζωάρια, θέτοντας τις βάσεις για την κατανόηση των μηχανισμών της αναπαραγωγής.

Αργότερα, τον 17ο αιώνα ήρθε στο προσκήνιο η μέθοδος της ενδοσωματικής γονιμοποίησης, η οποία ήταν ουσιαστικά μια μορφή τεχνητής σπερματέγχυσης εντός του γυναικείου σώματος.

Σήμερα, η Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή με την τεχνητή σπερματέγχυση είναι από τις πιο διαδεδομένες μορφές Τεχνητής Γονιμοποίησης.

Μπορεί η Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή να συνιστά μια ολοκληρωμένη ιατρική διαδικασία, καθώς έχει υποστεί μέσα στο πέρασμα των αιώνων συνεχή βελτίωση με τις δυνατότητες που έχουν προκύψει μέσα από την εργαστηριακή επεξεργασία ωαρίων και σπερματοζωαρίων, καθώς και την ενδομήτρια μεταφορά εμβρύων.

Μπορεί η επιστημονική πραγματικότητα να έχει συμβάλλει τα πλείστα στην αντιμετώπιση του παγκόσμιου προβλήματος της στειρότητας και της υπογονιμότητας, παρέχοντας λύσεις και ελπίδες σε αμέτρητα ζευγάρια σε όλο τον κόσμο.

Ωστόσο, στον σύγχρονο κόσμο ο έντονος ενθουσιασμός για την κατοχύρωση του δικαιώματος στην γονεϊκότητα συχνά γεννά ηθικά διλήμματα, που ακόμη και οι νομικές δικλείδες ασφαλείας αδυνατούν να αντιμετωπίσουν.

Η περίπτωση ενός ζευγαριού από την Αμερική το 1981, το οποίο είχε καταψύξει δύο έμβρυα πριν το θάνατό του σε αεροπορικό δυστύχημα, προσφέρει μια χαρακτηριστική εικόνα αυτής της ηθικής αβεβαιότητας. Τα κατεψυγμένα έμβρυα, που δεν είχαν ακόμα γεννηθεί, βρίσκονταν σε κλινική της Μελβούρνης της Αυστραλίας, χωρίς να υπάρχουν νομικές ρυθμίσεις για το μέλλον τους. Το ζήτημα της κληρονομιάς, με τα έμβρυα να θεωρούνται οι «κληρονόμοι» της μεγάλης περιουσίας της οικογένειας Rio ήρθε στο προσκήνιο για να αναδείξει την αδυναμία του Αυστραλιανού νομικού συστήματος να προβεί σε εκδίκαση της υπόθεσης, καθώς οι γονείς ήταν Αμερικανοί πολίτες και η περίπτωση διαπερνούσε τα διεθνή όρια. Αυτο είχε ως αποτέλεσμα να μην διαλευκανθεί η υπόθεση αλλά και ούτε να φτιαχτεί νομικό πλαίσιο γι αυτές τις περιπτώσεις αφού παραμένουν αναπάντητα ερωτήματα σχετικά με την ηθική και νομική υπόσταση των εμβρύων.

Ο ηθικός προβληματισμός παραμένει συχνά πιο σημαντικός από τις όποιες νομικές δικλείδες. Τα βιοηθικά διλήμματα εμφανίζονται όταν ο νομικός κόσμος προσπαθεί να νομιμοποιήσει ή να κατοχυρώσει σύνθετες υποθέσεις οπως αυτή της οικογένειας Rio.

Στην προσπάθεια κατανόησης της ρευστότητας αυτών των διλημμάτων, ο Ιρλανδός συγγραφέας George Bernard Shaw προσφέρει ένα βαθύ στοχασμό: «Υπάρχουν δύο τραγωδίες στη ζωή: Η μία είναι η αποτυχία εκπλήρωσης των επιθυμιών μας. Η άλλη είναι η εκπλήρωση όλων των επιθυμιών μας». Η αλήθεια του λόγου του μας υπενθυμίζει ότι το ανθρώπινο επιθυμητού, ακόμα και όταν πραγματοποιείται, μπορεί να προκαλέσει πραγματικά απρόβλεπτες συνέπειες. Ο διάλογος συνεχίζεται…