Το ψήφισμα κατά της μετανάστευσης που κατέθεσε στο γερμανικό κοινοβούλιο ο επικεφαλής των Χριστιανοδημοκρατών, Φρίντριχ Μερτς, φαίνεται πως είχε τα αντίθετα από τα προσδοκώμενα επικοινωνιακά αποτελέσματα.

Ο λόγος είναι πως για πρώτη φορά στην μεταπολεμική ιστορία της Γερμανίας ένα κόμμα στην Μπούτενστανγκ στηρίζεται στις ψήφους της ακροδεξιάς. Το ψήφισμα «πέρασε» με τις ψήφους του κόμματος «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD), του ακροδεξιού κόμματος που σχετίζεται και με τον νεοναζιστικό χώρο, και το οποίο έχει συνταράξει την πολιτική σκηνή της χώρας.

Η κίνηση του Φρίντριχ Μερτς προκάλεσε αντιδράσεις και αρνητικά σχόλια στο εσωτερικό αλλά και το εξωτερικό. Μάλιστα κινητοποίησε και την πρώην Καγκελάριο της Γερμανίας, Άνγκελα Μέρκελ, η οποία σε μια σπάνια παρέμβασή της επέκρινε δημόσια τον επικεφαλής του CDU, του κόμματος που η ίδια ηγήθηκε για χρόνια, διατηρώντας το στην εξουσία για πάνω από 15ετία, από το 2005 έως το 2021.

Ο Φρίντριχ Μερτς, υπήρξε πάντα το «μαύρο πρόβατο» για τη Μέρκελ, η οποία επί της ουσίας τον είχε εκδιώξει από το κόμμα όσο βρισκόταν στην προεδρία του. Ο Μερτς είναι γνωστός για τις αντιμεταναστευτικές του θέσεις, επέκρινε μάλιστα σφοδρά τη Μέρκελ για την πολιτική των ανοιχτών συνόρων που ακολουθούσε.

Ωστόσο, ο νέος ηγέτης των Χριστιανοδημοκρατών, με τη συνεργασία του με το AfD, έσπασε τη μακροχρόνια δέσμευση των κεντρώων κομμάτων στη Γερμανία που έθετε σε απομόνωση την ακροδεξιά. Και αυτή η ενέργεια, αναπόφευκτα, λαμβάνει ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις καθώς η χώρα βρίσκεται σε προεκλογική περίοδο με το CDU να έχει σαφές προβάδισμα για τη νίκη στις εκλογές της 23^ης Φεβρουαρίου και το AfD να βρίσκεται στη δεύτερη θέση, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις.

Η παρέμβαση της Μέρκελ στο γερμανικό περιοδικό Stern αντανακλά και ένα εσωτερικό ρήγμα στο CDU σχετικά με το πώς σκοπεύουν οι χριστιανοδημοκράτες να διαχειριστούν την αυξανόμενη επιρροή του AfD, όπως σχολιάζει το Politico.  

«Θεωρώ λάθος να εγκαταλείψουμε αυτή τη δέσμευση και, ως εκ τούτου, να επιτρέψουμε εν γνώσει μας μια πλειοψηφία με ψήφους AfD στην Μπούντεσταγκ για πρώτη φορά», είπε η Μέρκελ σε μια δήλωση σχετικά με αυτό που στη πολιτική της Γερμανίας αποκαλείται συχνά «τείχος προστασίας» ενάντια στο AfD.

Υπενθυμίζεται πως ο Μερτς, τον Νοέμβριο του 2024, είχε δεσμευτεί ρητά να εμποδίσει το AfD να αναλάβει καθοριστικό ρόλο στις ψηφοφορίες της Μπούντεσταγκ.

Ο Μέρτς είναι ένα από τα παραδοσιακά στελέχη του συντηρητικού χώρου. Είναι κοντά στην επιχειρηματική ελίτ και οικοδόμησε την πολιτική του καριέρα γύρω από την αντίθεσή του για το δημόσιο δανεισμό και τη μετανάστευση, θέσεις που τον έφεραν σε σύγκρουση με την «σιδηρά κυρία» της γερμανικής πολιτικής και του CDU, Άνγκελα Μέρκελ.

Ο Μερτς, η φυγή και η επιστροφή

Το 2002, ο Μερτς είχε απομακρυνθεί από την ηγεσία της κοινοβουλευτικής ομάδα του CDU με απόφαση της Άνγκελα Μέρκελ, με την οποία ήταν αντίθετος τόσο ως προς τις θέσεις, όσο και ως προς το ύφος της πολιτικής της. Στον πραγματισμό της και στην κεντρώα στρατηγική της, αντιπαρέθετε έναν επιθετικό οικονομικό φιλελευθερισμό και έναν ακραίο συντηρητισμό. Έχασε τη μάχη εξουσίας στο κόμμα, απομονώθηκε πολιτικά από την ηγέτιδα της κεντροδεξιάς, της οποίας υπήρξε σφοδρός εσωκομματικός επικριτής, και εκτοπίστηκε από την κεντρική πολιτική σκηνή.

Επέστρεψε το 2022, όταν η Μέρκελ αποχώρησε από την πολιτική. Κατάφερε να κερδίσει την προεδρία του CDU και μετατόπισε το κόμμα προς τα δεξιά, αναιρώντας με πολλούς τρόπους την κεντρώα κληρονομιά της Μέρκελ, ιδιαίτερα στα θέματα της μεταναστευτικής πολιτικής.

Ο 68ρονος πλέον πολιτικός είναι γνωστός για τα διχαστικά του σχόλια και την τραχιά πολιτική ρητορική του. Δεν είναι τυχαίο που παρότι το κόμμα του έχει τεράστιο προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις, η δημοτικότητα του ίδιου είναι χαμηλή.

«Νέο κεφάλαιο»

Ωστόσο, η συνεργασία του με το AfD – έστω και για την προώθηση ενός ψηφίσματος – είναι ένα νέο «κεφάλαιο» στην γερμανική πολιτική. Σήμερα, ο Μερτς έχει καταφέρει να εδραιωθεί στο CDU και στο εσωτερικό του κόμματος όλοι θέλουν να αποφύγουν μια δημόσια κριτική στον υποψήφιο καγκελάριο, ιδιαίτερα εν μέσω προεκλογικής περιόδου και με την προοπτική της νίκης να είναι τόσο ισχυρή.

Παρότι η Μέρκελ έχει αποσυρθεί από την κεντρική πολιτική σκηνή, παραμένει μια σημαντική προσωπικότητα στο CDU ιδιαίτερα μεταξύ των μετριοπαθών που τη βλέπουν ως θεματοφύλακα της κεντρώας πορείας κόμματος.

Η παρέμβαση σε κάθε περίπτωση έχει βαρύτητα, αλλά το πιθανότερο είναι πως δεν μπορεί να αλλάξει την πορεία που έχει χαράξει ο Μερτς. Όμως όλο και περισσότεροι ανησυχούν για το πολιτικό σχέδιο του ηγέτη του CDU και στο εσωτερικό μπορεί να πυροδοτήσει μια συζήτηση για το που «βαδίζει» το συντηρητικό κόμμα και εάν αποποιείται οριστικά την πολιτική κληρονομιά της πρώην καγκελαρίου.

Δεν λίγοι και αυτοί που αρχίζουν να διερωτώνται εάν ο Μερτς θα μπορούσε να συνεργαστεί και μετεκλογικά με το AfD. Οι επικριτές του υποστηρίζουν ότι η ρητορική του για τη μετανάστευση και η άρνηση της υποστήριξης από το AfD έχουν θολώσει τις «κόκκινες γραμμές» του κόμματος.

Ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς και το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα του (SPD) κατηγόρησαν τον ηγέτη του CDU ότι υπονομεύει την «εμπιστοσύνη», ενώ διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν έξω από τα κεντρικά γραφεία του CDU το βράδυ της Τρίτης, απαιτώντας ισχυρότερη δέσμευση να κρατηθεί η ακροδεξιά μακριά από την εξουσία.

Το ερώτημα που μένει να απαντηθεί μέχρι τις εκλογές, αλλά και μετά από αυτές, είναι εάν ο Μερτς θα ενισχύει τη στροφή του CDU προς τα δεξιά ή εάν θα προσπαθήσει να επαναφέρει το περίφημο «τείχος προστασίας» ενάντια στο AfD. Πρόκειται για μια απόφαση που θα μπορούσε να καθορίσει το πολιτικό μέλλον του ίδιου, αλλά και της Γερμανίας.