Πριν ακόμη αναλάβει τα επίσημα καθήκοντά του, ο Ντόναλντ Τραμπ με την παρέμβασή του οδήγησε σε μια κατάπαυση πυρός στη Λωρίδα της Γάζας για σχεδόν 6 εβδομάδες, στο πλαίσιο της οποίας προβλέπεται η απελευθέρωση ισραηλινών ομήρων από τη Χαμάς αλλά και κρατούμενων Παλαιστινίων από το Ισραήλ.

Η συμφωνία βασίστηκε στο σχέδιο που είχε συντάξει η κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν και η οποία είχε κατατεθεί στις δύο πλευρές από τον περασμένο Μάιο. Το γεγονός πως ο Μπενιαμίν Νετανιάχου αποδέχτηκε τελικά μια πρόταση που μέχρι πριν από μερικούς μήνες την απέρριπτε κατηγορηματικά, παρουσιάστηκε ως επιτυχία του Ντόναλντ Τραμπ, την οποία και εκμεταλλευτηκε επικοινωνιακά, και από ορισμένες πλευρές ακόμη και ως νίκη των Παλαιστινίων.

Μάλιστα οι πληροφορίες που διέρρευσαν αρχικά – και από ισραηλινά ΜΜΕ – έκαναν λόγο για αυστηρές πιέσεις προς τον πρωθυπουργό του Ισραήλ. Και ενδεχομένως αυτές σε κάποιο βαθμό να υπήρξαν, καθώς ο Μπενιαμίν Νετανιάχου όπως και οι ακροδεξιοί κυβερνητικοί εταίροι απέκλειαν οποιαδήποτε κατάπαυση του πυρός, υπογραμμίζοντας πως έστω και επικοινωνιακά αυτό θα μπορούσε να αναγνωριστεί ως «δικαίωση των τρομοκρατών της Χαμάς».

Είναι επίσης γεγονός πως η ανακοίνωση της συμφωνίας προκάλεσε προσωρινά διχασμό στην ισραηλινή κυβέρνηση. Οι ακροδεξιοί Μπεζαλέλ Σμότριτς (υπ. Οικονομικών και επικεφαλής του θρησκευτικού σιωνιστικού κόμματος) και Ιταμάρ Μπεν Γκβιρ (υπ. Εθνικής Ασφάλειας και επικεφαλής του κόμματος «Εβραϊκή Δύναμη») χαρακτήρισαν αρχικά «κακή» τη συμφωνία και απείλησαν με αποχώρηση από την κυβέρνηση εάν αυτή εγκρινόταν.

Ξαφνικά όμως οι τόνοι έπεσαν, οι αντιδράσεις «κάμφθηκαν» και η κατάπαυση του πυρός τέθηκε σε εφαρμογή. Ο λόγος; Η υπαναχώρηση του ισραηλινού πρωθυπουργού, όπως και του ακροδεξιού μπλοκ, φαίνεται πως οφείλεται περισσότερο στα ανταλλάγματα που δόθηκαν από τον πρόεδρο των ΗΠΑ και λιγότερο στις «πιέσεις» του. Και τα ανταλλάγματα αφορούν την επόμενη ημέρα στην περιοχή και την αλλαγή του χάρτη της Μέσης Ανατολής.

Η κατάπαυση του πυρός φαίνεται πως ήταν απλώς ένας «Δούρειος Ίππος» για τους απώτερους σχεδιασμούς Τελ Αβίβ και Ουάσιγκτον.

Τα όσα βρίσκονται στο τραπέζι του Ντόναλντ Τραμπ και του Μπενιαμίν Νετανιάχου θα μπορούσαν να εξελιχθούν στον μεγαλύτερο εφιάλτη των Παλαιστινιών, μια δεύτερη «Νάκμπα». Σχεδόν ογδόντα χρόνια μετά τον πρώτο μαζικό εκτοπισμό από τη γη τους, Ισραήλ και ΗΠΑ προωθούν έναν νέο ξεριζωμό του παλαιστινιακού πληθυσμού – και αυτή τη φορά οριστικό – από τα όποια εδάφη τους έχουν απομείνει.

Η Γάζα ως ισραηλινό τουριστικό θέρετρο

Η αποκάλυψε έγινε σε μια 20λεπτη συζήτηση του Ντόναλντ Τραμπ με δημοσιογράφους στο προεδρικό αεροσκάφος «Air Force One». Ο πρόεδρος των ΗΠΑ άρχισε να ξεδιπλώνει το σχέδιο του για τη Λωρίδα της Γάζας: «Κοιτάζω τη Γάζα», είπε, «είναι ένα πραγματικό χάος». Και συνέχισε λέγοντας πως η επιδίωξή του είναι η Ιορδανία, η Αίγυπτος και άλλα αραβικά κράτη να δεχθούν έναν μεγάλο αριθμό προσφύγων από τον παλαιστινιακό θύλακα.

«Μιλάμε συνολικά για 1,5 εκατ. (σ.σ. ο πληθυσμός της Γάζας). Να μετακινηθούν ώστε να καθαρίσει η εμπόλεμη περιοχή και να δημιουργήσουμε μια νέα αρχή. Να καθαρίσουμε όλο αυτό το πράγμα και να πούμε: “Ξέρετε, τελείωσε”», δήλωσε και σημείωσε πως η μετεγκατάσταση «θα μπορούσε να είναι προσωρινή ή μακροπρόθεσμη».

«Κάτι πρέπει να συμβεί. Αυτή τη στιγμή η Γάζα είναι ένας κατεστραμμένος τόπος. Τα πάντα έχουν κατεδαφιστεί και οι άνθρωποι πεθαίνουν εκεί», ανέφερε και συνέχισε την πρότασή του ως μεγιστάνας του Real Estate: «Θα προτιμούσα να συνεργαστώ με κάποια από τα αραβικά κράτη και να χτίσω κατοικίες σε μια διαφορετική τοποθεσία, όπου ίσως μπορούν (σ.σ. οι Παλαιστίνιοι) να ζήσουν ειρηνικά για αλλαγή».

{https://www.youtube.com/watch?v=GyYnSXF47yM}

Λίγες ημέρες νωρίτερα, υπογράφοντας στο γραφείο του στον Λευκό Οίκο τα πρώτα προεδρικά διατάγματα και απαντώντας σε διάφορες ερωτήσεις δημοσιογράφων, ο Ντόναλντ Τραμπ είχε ανοίξει τη συζήτηση για την μετατροπή της Λωρίδας της Γάζας σε τουριστικό θέρετρο.

«Η Γάζα», είχε πει, «είναι μια πολύ όμορφη περιοχή, είναι μια εκπληκτική τοποθεσία, πάνω στη θάλασσα, με πολύ καλό καιρό, θα μπορούσαν να γίνουν κάποια όμορφα πράγματα σε αυτή». Και σε αυτά τα «όμορφα πράγματα» οι Παλαιστίνιοι δεν έχουν θέση.

Το όπλο του Τραμπ για να «πείσει» Αίγυπτο και Ιορδανία

Ο Ντόναλντ Τραμπ ανέφερε πως έχει ενημερώσει και την Ιορδανία και την Αίγυπτο για αυτό το σχέδιο. Οι πρώτες αντιδράσεις από Αμμάν και Κάιρο ήταν αρνητικές.

«Σε ό,τι λέγεται για τον εκτοπισμό Παλαιστινίων, αυτός δεν μπορεί να γίνει ποτέ ανεκτός ή να επιτραπεί λόγω των επιπτώσεών του στην εθνική ασφάλεια της Αιγύπτου», δήλωσε ο πρόεδρος της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι και πρόσθεσε: «Η απέλαση ή ο εκτοπισμός του παλαιστινιακού λαού είναι μια αδικία στην οποία δεν μπορούμε να συμμετάσχουμε […] Η λύση δεν είναι να απομακρύνουμε τον παλαιστινιακό λαό από τον τόπο του. Η λύση είναι η ίδρυση ενός παλαιστινιακού κράτους»

Στην ίδια κατεύθυνση ήταν και η δημόσια απάντηση του βασιλιά της Ιορδανίας Αμπντάλα Β’, ο οποίος σημείωσε πως οι Παλαιστίνιοι πρέπει να παραμείνουν στη γη τους και να ιδρυθεί ένα Παλαιστινιακό Κράτος. Όπως τόνισε χαρακτηριστικά σε σχετική ανακοίνωση, η Ιορδανία παραμένει σταθερή στη θέση της σχετικά με την «ανάγκη να παραμείνουν οι Παλαιστίνιοι στα εδάφη τους και να διασφαλιστούν τα νόμιμα δικαιώματά τους, βάσει της λύσης των δύο κρατών του Ισραήλ και της Παλαιστίνης».

Ωστόσο, όπως σημειώνουν παρατηρητές, ο Ντόναλντ Τραμπ έχει ένα σημαντικό όπλο για να ασκήσει πιέσεις στις ηγεσίες των δύο χωρών, οι οποίες παραμένουν σταθεροί και βασικοί σύμμαχοι των ΗΠΑ στην περιοχή.

Αυτό το όπλο δεν είναι άλλο από τη χρηματοδότηση. Η Ιορδανία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος αποδέκτης αμερικανικής βοήθειας στη Μέση Ανατολή μετά το Ισραήλ. Το 2023, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα επίσημα στοιχεία, έλαβε 1,7 δισεκατομμύρια δολάρια. Το ίδιο ισχύει και για την Αίγυπτο που βρίσκεται ακριβώς κάτω από την Ιορδανία ως ο τρίτος μεγαλύτερος αποδέκτης αμερικανικής βοήθειας με 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια, το ίδιο έτος.

Ρόλο στους σχεδιασμούς, σύμφωνα με τον Τραμπ, θα μπορούσαν να έχουν και η Σαουδική Αραβία αλλά και τα Εμιράτα. Παραδοσιακά και οι δύο τονίζουν πως η ομαλοποίηση στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής συνδέεται με την ίδρυση ενός Παλαιστινιακού Κράτους. Η παράδοση της Γάζας για ισραηλινή ριβιέρα δεν συνάδει με αυτό, όμως δέσμευση του παρόντος δεν διασφαλίζει απόλυτα και το μέλλον.

Πάντως σε πρώτη φάση ο Αραβικός Σύνδεσμος, στον οποίο συμμετέχουν και τα δύο κράτη, τόνισε σε ανακοίνωσή του πως οι απόπειρες «ξεριζωμού των Παλαιστινίων από τη γη τους» δεν μπορούν να χαρακτηριστούν κάπως αλλιώς παρά μόνο ως «εθνοκάθαρση» και αυτό δεν πρόκειται να γίνει αποδεκτό.

«Εκτοπισμός Παλαιστινιών… Μια εξαιρετική ιδέα!» – «Γιατί όχι και στην Ινδονησία»

Το σχέδιο του εκτοπισμού των Παλαιστινιών προφανώς έχει προκαλέσει ενθουσιασμό στην ισραηλινή ηγεσία, ενώ ο Μπενιαμίν Νετανιάχου λίγες ημέρες νωρίτερα είχε διαμηνύσει πως η κατάπαυση του πυρός στη Γάζα είναι προσωρινή.

Αν και επίσημα το πρωθυπουργικό γραφείο δεν έχει σχολιάσει τις δηλώσεις Τραμπ, ο υπ. Οικονομικών Μπεζαλέλ Σμότριτς ανέφερε επικαλούμενος «ανθρωπιστικούς λόγους»: «Η ιδέα να βοηθήσουμε (τους κατοίκους της Γάζας) να βρουν άλλα μέρη για να ξεκινήσουν νέες, καλύτερες ζωές είναι μια εξαιρετική ιδέα».

Εξάλλου προτάσεις εκτοπισμού του Παλαιστινιών και από τη Γάζα αλλά και από τη Δυτική Όχθη έχει καταθέσει πολλές φορές στο παρελθόν και το Ισραήλ. Ο Ίσραελ Κατς, ως υπουργός Εξωτερικών, έχει παρουσιάσει παρουσίασε στους υπουργούς Εξωτερικών της ΕΕ ένα σχέδιο για μετεγκατάσταση των Παλαιστινίων σε ένα τεχνητό νησί στη Μεσόγειο. Ο δε απεσταλμένος του Ντόναλντ Τραμπ στη Μέση Ανατολή, Στιβ Γουίτκοφ, υποστήριξε πως ορισμένοι Παλαιστίνιοι θα μπορούσαν να «μετεγκατασταθούν» στην Ινδονησία.

Το σχέδιο Τραμπ – Νετανιάχου έρχεται σε αντίθεση με την επίσημη αμερικανική εξωτερική πολιτική δεκαετιών, που έχει υποστηρίξει τη λύση των δύο κρατών για την ειρήνη στην περιοχή. Ωστόσο αυτό σε καμία περίπτωση δεν απασχολεί τον νέο Πρόεδρο των ΗΠΑ.

«Υπόσχεση να αλλάξει ο χάρτης της Μ. Ανατολής» – «Στο τραπέζι και η Συρία»

Ο Πέτρος Βαμβακάς, αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών και Διεθνών Σχέσεων του Emmanuel College της Βοστώνης, διευθυντής στο Ινστιτούτο Μελετών Ανατολικής Μεσογείου και μέλος του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου και μέλος του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου ΕΝΑ, μιλώντας στο Global View, το Podcast του iEidiseis για διεθνή θέματα, εκτίμησε πως τα μηνύματα για τους Παλαιστίνιους είναι δυσοίωνα.

«Το σχέδιο που έρχεται σιγά – σιγά στο φως δείχνει πως στόχος είναι να έχουμε μια τελείως διαφορετική Γάζα, που θα έχει και μια τουριστική όψη, αλλά και μια διαφορετική Δυτική Όχθη γιατί έχουν αρχίσει και εκεί κάποιες επιχειρήσεις που δεν βγαίνουν στο προσκήνιο. Και αυτές οι υποσχέσεις ήταν που έκαναν τον Νετανιάχου να αποδεχθεί τη συμφωνία», τόνισε ο κ. Βαβαμβακάς και πρόσθεσε:

«Στο τραπέζι είναι και η Συρία, σε ένα ευρύτερο πλαίσιο διαπραγμάτευσης. Η πληροφορία που βγήκε πριν από λίγες ημέρες ήταν πως ο Τραμπ θα αποσύρει τις στρατιωτικές δυνάμεις των ΗΠΑ από τη Συρία, οι οποίες δεν προστατεύουν μόνο τις πετρελαιοπηγές αλλά και τους Κούρδους. Οι Κούρδοι υποστηρίζονται και από το Ισραήλ. Οπότε εκεί το παιχνίδι είναι πιο περίπλοκο βάζοντας και την Τουρκία αλλά και τη Σαουδική Αραβία ώστε να βρεθεί ένα modus vivendi και να ξαναφτιαχτεί εν μέρει ο Χάρτης της Μέσης Ανατολής. Αυτή είναι η υπόσχεση του Τραμπ για την περιοχή».