Οι επιστήμονες, όπως επισημάνθηκε τη Δευτέρα (10/2), εντόπισαν έναν σπάνιο δακτύλιο φωτός στο διάστημα, ο οποίος προέρχεται από έναν μακρινό γαλαξία που δεν έχει παρατηρηθεί ποτέ στο παρελθόν.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το Sky News, το διαστημικό τηλεσκόπιο «Ευκλείδης» κατέγραψε εικόνες από τον «δακτύλιο Αϊνστάιν», που δημιουργήθηκε από τον βαρυτικό φακό γύρω από έναν διαφορετικό γαλαξία, ο οποίος βρίσκεται πιο κοντά στη Γη – 500 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά. Οι επιστήμονες, βέβαια, λένε πως αυτός ο κοντινός γαλαξίας είναι «απόσταση αναπνοής σε κοσμικούς όρους». Αυτός ο κοντινός γαλαξίας ονομάζεται NGC 6505, αλλά ο δακτύλιος φωτός γύρω από το κέντρο του δεν έχει ανιχνευθεί ποτέ στο παρελθόν.

Μάλιστα, ο δακτύλιος αποτελείται από το φως ενός γαλαξία, που βρίσκεται 4,42 δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά και αυτό που μπορεί να δει κανείς από τη Γη παραμορφώνεται από τη βαρύτητα. Ο ίδιος ο μακρινός γαλαξίας δεν έχει παρατηρηθεί στο παρελθόν και δεν έχει ακόμη ονομαστεί.

Our dark Universe detective ?️ @ESA_Euclid has discovered a stunning Einstein ring ?

It surrounds galaxy NGC 6505, which is acting as a gravitational lens, bending light from a distant galaxy behind it ? https://t.co/WvAxhOsru1 pic.twitter.com/oVdBIQOEq6

— ESA Science (@esascience) February 10, 2025

Η Γενική Θεωρία της Σχετικότητας του Άλμπερτ Αϊνστάιν

Τέτοιοι δακτύλιοι μπορούν να βοηθήσουν τους επιστήμονες να ελέγξουν τη γενική θεωρία της σχετικότητας του Άλμπερτ Αϊνστάιν, σύμφωνα με τον καθηγητή Τόμας Κόλετ, από το Ινστιτούτο Κοσμολογίας και Βαρύτητας του Πανεπιστημίου του Πόρτσμουθ. «Αυτός ο φακός είναι ιδιαίτερος επειδή βρίσκεται στην κοσμική μας αυλή, “μόλις” 500 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά», δήλωσε ο ίδιος χαρακτηριστικά.

Επίσης, ο Τόμας Κόλετ πρόσθεσε: «Στην πραγματικότητα, είναι τόσο κοντά που οι αστρονόμοι παρατήρησαν για πρώτη φορά τον γαλαξία [σ.σ. με το όνομα NGC 6505] τη δεκαετία του 1880, αλλά μόνο με την διακριτική ικανότητα του “Ευκλείδη” μπορούμε τώρα να αποκαλύψουμε ότι είναι ένας βαρυτικός φακός. Οι κοντινοί φακοί είναι συναρπαστικοί επειδή μας επιτρέπουν να ελέγξουμε την εγκυρότητα της γενικής σχετικότητας σε αστρονομικές κλίμακες».

Πάντως, βαρυτικός φακός ονομάζεται κάθε κατανομή ύλης που βρίσκεται ανάμεσα σε μία μακρινή πηγή φωτός και έναν παρατηρητή, και καμπυλώνει τη διαδρομή του φωτός από την πηγή μέχρι τον παρατηρητή. Το φαινόμενο χαρακτηρίζεται ως βαρυτική εστίαση και αποτελεί μία από τις προβλέψεις της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας.

Υπενθυμίζεται ότι η Γενική Θεωρία της Σχετικότητας του Άλμπερτ Αϊνστάιν προβλέπει ότι το φως κάμπτεται γύρω από τα αντικείμενα στο διάστημα, έτσι ώστε να εστιάζουν το φως σαν ένας γιγάντιος φακός – και το αποτέλεσμα θα ήταν μεγαλύτερο για τους ογκώδεις γαλαξίες. Αυτό επιτρέπει στους αστρονόμους να βλέπουν φως από μακρινούς γαλαξίες, που διαφορετικά θα παρέμεναν κρυμμένοι.

Παράδειγμα ισχυρού βαρυτικού φακού

«Αυτό είναι ιδιαίτερα ξεχωριστό», δήλωσε ο Κόνορ Ο’Ριορντάν του Ινστιτούτου Max Planck για την Αστροφυσική στη Γερμανία και επικεφαλής συγγραφέας της πρώτης επιστημονικής εργασίας που ανέλυσε τον δακτύλιο. Επίσης, ο ίδιος τόνισε: «Ένας δακτύλιος Αϊνστάιν είναι ένα παράδειγμα ισχυρού βαρυτικού φακού. Όλοι οι ισχυροί φακοί είναι ιδιαίτεροι, επειδή είναι τόσο σπάνιοι, και είναι απίστευτα χρήσιμοι επιστημονικά. Αυτός εδώ είναι ιδιαίτερος, επειδή είναι τόσο κοντά στη Γη και η ευθυγράμμιση τον κάνει πολύ όμορφο».

Η αποστολή του διαστημικού τηλεσκοπίου «Ευκλείδης» άρχισε τον Ιούλιο του 2023 και έχει ως στόχο να δημιουργήσει έναν τρισδιάστατο χάρτη του σύμπαντος, παρατηρώντας δύο δισεκατομμύρια γαλαξίες, και θα βοηθήσει τους επιστήμονες να διαλευκάνουν την κοσμική ιστορία του σύμπαντος.