ΕΕ και ΗΠΑ βρίσκονται πλέον στα πρόθυρα εμπορικού πολέμου μετά την απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ να επιβάλει δασμούς σε όλες τις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν δεσμεύτηκε την Τρίτη πως θα υπάρξουν «ακλόνητα και αναλογικά αντιμέτρα» ως απάντηση.

Υπενθυμίζεται πως ο πρόεδρος των ΗΠΑ το βράδυ της Δευτέρας υπέγραψε το προαναγγελθέν διάταγμα για την αύξηση των δασμών στο 25% σε όλες τις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου, χωρίς καμία εξαίρεση. Τα μέτρα θα τεθούν σε ισχύ στις 12 Μαρτίου.

Η Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν εξέφρασε τη «βαθιά λύπη» της για την απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ, υπογραμμίζοντας πως οι δασμοί θα έχουν επιπτώσεις στις επιχειρήσεις, αλλά δυστυχώς οι επιπτώσεις στους καταναλωτές θα είναι χειρότερες.

Οι εξαγωγές χάλυβα της ΕΕ προς τις ΗΠΑ ήταν κατά μέσο όρο περίπου 3 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως την τελευταία δεκαετία. «Πρόκειται για μια αδικαιολόγητη ενέργεια κατά της ΕΕ και δεν θα μείνει αναπάντητη. Θα ενεργοποιήσουμε σταθερά και αναλογικά αντίμετρα. Η ΕΕ θα ενεργήσει για να προστατεύσει τα συμφέροντά της», τόνισε η πρόεδρος της Κομισιόν.

{https://twitter.com/vonderleyen/status/1889227678525554701}

Παρότι η Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν δεν έδωσε περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τα σχεδιαζόμενα «αντίμετρα», υπάρχει η εμπειρία του παρελθόντος και συγκεκριμένα της πρώτης θητείας του Τραμπ. Για παράδειγμα, μια επιλογή θα μπορούσε να είναι η ενεργοποίηση της ίδιας δέσμης δασμών που είχε επιβάλει η ΕΕ το 2018.

Τότε Ντόναλντ Τραμπ είχε κηρύξει τον εμπορικό πόλεμο στην Ευρώπη, επιβάλλοντας αρχικά δασμούς 25% στον χάλυβα και 10% στο αλουμίνιο. Απαντώντας η ΕΕ είχε επιβάλει αντίστοιχα μέτρα σε προϊόντα των ΗΠΑ αξίας 2,8 δισεκατομμυρίων ευρώ, συμπεριλαμβανομένων των μηχανών Harley Davidson αλλά και των μπέρμπον (ουίσκι).

Σχεδίαζε δε να επιβάλλει επιπλέον δασμούς ύψους 3,6 δισεκατομμυρίων ευρώ σε αμερικανικά προϊόντα. Ωστόσο, με την επιστροφή του Τζο Μπάιντεν στην ηγεσία των ΗΠΑ οι δύο πλευρές συμφώνησαν να άρουν τους δασμούς και τα αντίμετρα και να επαναφέρουν την ειρήνη στο διμερές εμπόριο. Ωστόσο ο εμπορικός πόλεμος άφησε τραύματα. Οι εξαγωγές των παραγωγών χάλυβα της ΕΕ προς τις ΗΠΑ μειώθηκαν κατά περίπου 1 εκατ. τόνους, σε 2,2 εκατομμύρια το 2019-2024.

Ο επικεφαλής εμπορίου της ΕΕ Μάρος Σέφκοβιτς χαρακτήρισε την απόφαση του προέδρου των ΗΠΑ ως μια κατάσταση «lose – lose», μια συνθήκη που και οι δύο πλευρές θα βγουν χαμένες. Όπως τόνισε, μιλώντας στο ευρωκοινοβούλιο, η Κομισιόν αξιολογεί το εύρος των μέτρων των ΗΠΑ ώστε να λάβει την κατάλληλη απάντηση.

Ένα πρώτο σχέδιο αντίμετρων αναμένεται να παρουσιαστεί και να συζητηθεί σε έκτακτη τηλεδιάσκεψη των υπουργών Εμπορίου των 27 κρατών μελών της ΕΕ, η οποία θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη.

«Απαιτείται συνετή και έξυπνη προσέγγιση»

Πάντως ισχυρές είναι και οι φωνές στην ΕΕ που επισημαίνουν πως θα πρέπει να αποφευχθεί ο εμπορικός πόλεμος. Ενδεικτικές ήταν οι δηλώσεις του αντιπροέδρου της ΕΚΤ Λουίς ντε Γκίντος, ο οποίος αφού τόνισε πως ΗΠΑ και ΕΕ θα πρέπει να αποφύγουν τη σύγκρουση, σημείωσε πως οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να είναι προσεκτικοί στην απόκρισή τους. «Μερικές φορές οι αρχικές ανακοινώσεις δεν υλοποιούνται (..) επομένως, θα πρέπει να υπάρξει μια συνετή και έξυπνη προσέγγιση», είπε.

Αυτό που επί της ουσίας επισημαίνει ο ντε Γκίντος είναι η συνηθισμένη τακτική του Ντόναλντ Τραμπ να απειλεί με δασμούς θέλοντας να πάρει ανταλλάγματα. Υπενθυμίζεται πως όλο το προηγούμενο διάστημα εκβίαζε την ΕΕ πως «είτε θα αγοράσει περισσότερο πετρέλαιο και φυσικό αέριο από τις ΗΠΑ, είτε θα βρεθεί αντιμέτωπη με δασμούς». Εξάλλου και την προηγούμενη φορά που επέβαλε αντίστοιχους δασμούς μετά από διαπραγματεύσεις, ορισμένοι μεγάλοι προμηθευτές, συμπεριλαμβανομένου του Καναδά, του Μεξικού και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τελικά εξαιρέθηκαν.

Γιατί ο Τραμπ εστιάζει στον χάλυβα και το αλουμίνιο

Ταυτόχρονα όμως η αγορά χάλυβα και αλουμίνιου είχε απασχολήσει τον πρόεδρο των ΗΠΑ και στη πρώτη του θητεία. Ο Ντόναλντ Τραμπ είχε επισημάνει επανειλημμένα τις εγκληματικές πολιτικές από τις αμερικανικές κυβερνήσεις που οδήγησαν στην παρακμή βιομηχανικών κέντρων χαλυβουργίας και αλουμινίου στις ΗΠΑ.

Οι δασμοί που είχαν επιβληθεί το 2018 είχα ως στόχο την επανεκκίνηση της παραγωγής στις ΗΠΑ, καθιστώντας τον χάλυβα και αλουμίνιου από το εξωτερικό πολύ πιο ακριβό για τους Αμερικανούς πολίτες. Σύμφωνα με στοιχεία της Morgan Stanley, οι εισαγωγές καλύπτουν πάνω από 80% των αναγκών της χώρας σε αλουμίνιου και περίπου 17% των αναγκών σε χάλυβα.

Αναλυτές στο Bloomberg υπογραμμίζουν πως αυτό που «παραβλέπει» ο Τραμπ είναι πως ο βασικός λόγος της παρακμής της βιομηχανίας μετάλλων στις ΗΠΑ δεν ήταν οι εισαγωγές, αλλά το υψηλό κόστος ενέργειας. Ο Καναδάς για παράδειγμα, που κατέχει το μεγαλύτερο μερίδιο των εισαγωγών και στα δύο μέταλλα μακράν από τον δεύτερο, (58% στο αλουμίνιο και 23% στον χάλυβα), επωφελείται από τη χρήση φτηνής υδροηλεκτρικής ενέργειας. «Ενώ οι δασμοί μπορούν θεωρητικά να υποστηρίξουν τη ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής, το αποτέλεσμα μπορεί τελικά να είναι ο πληθωρισμός που βλάπτει τους καταναλωτές»

Ο αντιπρόεδρος της ΕΚΤ, Λουίς ντε Γκίντος, αναφερόμενος στις επιπτώσεις των αποφάσεων του Ντόναλντ Τραμπ, τόνισε πως «πέρα από τους όποιους γεωπολιτικούς κινδύνους, νομίζω ότι η πολιτική της νέας αμερικανικής κυβέρνησης δημιουργεί προφανώς μια κατάσταση τεράστιας αβεβαιότητας». Η επιβολή δασμών, είπε, αναμφίβολα θα προκαλέσει ένα «σοκ» στην προσφορά, επομένως θα επηρεάσει «θεμελιωδώς» την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη.