Πάνω από 15.300 σεισμοί έχουν καταγραφεί στη ζώνη Σαντορίνης – Αμοργού από τις 26 Ιανουαρίου έως και τις 10 Φεβρουαρίου, σύμφωνα με την ανακοίνωση της Διεπιστημονικής Επιτροπής Διαχείρισης Κινδύνων και Κρίσεων του ΕΚΠΑ.

Τα τελευταία στοιχεία, σύμφωνα με το ΕΚΠΑ, δείχνουν μετανάστευση της σεισμικότητας προς τα βορειοανατολικά της Ανύδρου, ανάμεσα σε Αμοργό και Σαντορίνη, ενδεχόμενα σε διαφορετικό τμήμα ρήγματος.

Ειδικότερα, όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση του ΕΚΠΑ, από την έναρξη της σεισμικής δραστηριότητας στη ζώνη Σαντορίνης-Αμοργού στις 26 Ιανουαρίου έως και τις 10 Φεβρουαρίου 2025, το Εργαστήριο Σεισμολογίας (ΕΣ) του ΕΚΠΑ (http://dggsl.geol.uoa.gr/) έχει ανιχνεύσει και εντοπίσει συνολικά, με αυστηρά κριτήρια για τη διασφάλιση της ποιότητας των αποτελεσμάτων, πάνω από 15,300 σεισμούς με μεθόδους μηχανικής μάθησης, εκ των οποίων άνω των 13,200 με μεγέθη Μ³1.0. Στις 10 Φεβρουαρίου καταγράφηκαν πάνω από 1,200 σεισμοί, με ~240 να έχουν μέγεθος Μ³2.5, 13 σεισμούς με Μ³4.0, και 4 σεισμούς με Μ³4.5, με τον μεγαλύτερο σεισμό να έχει μέγεθος 5.2. Σύμφωνα με τα στοιχεία καθημερινής ανάλυσης σεισμικών δεδομένων του Εργαστηρίου Σεισμολογίας του ΕΚΠΑ (χωρίς χρήση μεθόδων μηχανικής μάθησης), κατά την 11η Φεβρουαρίου έχουν καταγραφεί πάνω από 100 σεισμοί, εκ των οποίων 16 με μεγέθη M≥4.0 και 4 με Μ≥4.5, ενώ ο μεγαλύτερος σεισμός σημειώθηκε στις 09:17:20 τοπική ώρα και είχε μέγεθος 4.8.

Σημειώνεται επίσης ότι νωρίς το πρωί της 12ης Φεβρουαρίου (03:14:55 τοπική ώρα) εκδηλώθηκε νέος σεισμός μεγέθους 5.0 με χειρακτική λύση επικέντρου περίπου 5.5 km νοτιοδυτικά της νησίδας Ανύδρου. Σε σχέση με τις 9 Φεβρουαρίου, τα αποτελέσματα για την 10η Φεβρουαρίου δείχνουν μετανάστευση της σεισμικότητας προς τα βορειοανατολικά, ενδεχόμενα σε διαφορετικό τμήμα ρήγματος, με επίκεντρα ανατολικά από την Άνυδρο, ενώ οι μεγαλύτεροι σεισμοί εκδηλώθηκαν βόρεια από την Άνυδρο.

_{Χάρτης κατανομής σεισμών στην περιοχή των Κυκλάδων (Σαντορίνη-Αμοργός-Ίος) που καταγράφηκαν στις 10 Φεβρουαρίου (ML) και στις 11 Φεβρουαρίου (καθημερινή ανάλυση). Η ακτίνα των κύκλων είναι ανάλογη του μεγέθους του σεισμού (υπόμνημα επάνω-δεξιά), ενώ τα επίκεντρα σεισμών με μεγέθη μεγαλύτερα ή ίσα του 4.5 σημειώνονται με αστέρι. Ο χρωματισμός ανταποκρίνεται στο εστιακό βάθος, σύμφωνα με τη χρωματική κλίμακα (δεξιά).}

Συντονιστής της Διεπιστημονικής Επιτροπής Διαχείρισης Κινδύνων και Κρίσεων ΕΚΠΑ είναι ο Ευθύμιος Λέκκας, Ομ. Καθηγητής Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος.

Τα μέλη της Διεπιστημονικής Επιτροπής Διαχείρισης Κινδύνων και Κρίσεων είναι:

Αντωναράκου Ασημίνα, Καθηγήτρια και Πρόεδρος του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος

Αρκαδόπουλος Νικόλαος, Καθηγητής Χειρουργικής, Πρόεδρος Ιατρικής Σχολής

Βασιλάκης Εμμανουήλ, Αναπληρωτής Καθηγητής Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος

Διακάκης Μιχαήλ, Επίκουρος Καθηγητής Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος

Ευελπίδου Nίκη – Νικολέττα, Καθηγήτρια Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος

Καβύρης Γιώργος, Καθηγητής Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος

Καρτάλης Κωνσταντίνος, Καθηγητής Τμήματος Φυσικής

Λάγιου Παγώνα, Καθηγήτρια Επιδημιολογίας, Κοσμήτορας Σχολής Επιστημών Υγείας

Λέκκας Ευθύμιος, Ομ. Καθηγητής Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, Συντονιστής Επιτροπής

Μαυρούλης Σπυρίδων, Επιστημονικός Συνεργάτης Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος

Πικουλής Εμμανουήλ, Καθηγητής Ιατρικής Σχολής

Σταύρου Πήλιος-Δημήτρης, Επίκουρος Καθηγητής Τμήματος Ψυχολογίας

Χατζηχρήστου Χρυσή, Καθηγήτρια Τμήματος Ψυχολογίας

Υπεύθυνος για την προβολή του έργου και των δράσεων της Επιτροπής είναι το μέλος ΕΔΙΠ του Τμήματος Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης κ. Δημήτρης Κουτσομπόλης.

Νομικού: «Δεν έχουμε ενδείξεις για έκρηξη στο υποθαλάσσιο ηφαίστειο του Κολούμπου»

«Αυτή τη στιγμή, έχει δραστηριοποιηθεί όλος ο χώρος γύρω από την Άνυδρο, ο οποίος πραγματικά περιλαμβάνει δύο πολύ μεγάλες ενεργείς ρηξιγενείς ζώνες» εξήγησε η  καθηγήτρια Γεωλογίας του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Εύη Νομικού.

Όπως ανέφερε: «Προσπαθούμε εμείς οι επιστήμονες να μιλήσουμε και να εξηγήσουμε τα γεωλογικά φαινόμενα, αλλά ο απλός κόσμος το μόνο που σκέφτεται είναι ότι αν μιλήσουμε για ηφαιστειακή δραστηριότητα απευθείας συνδέεται με ηφαιστειακή έκρηξη.

Να ξεκαθαρίσουμε λίγο για να καταλάβει κι ο κόσμος για να μην μπερδεύεται. Βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή σε έναν χώρο που έχουμε ξαναπεί ότι είναι πάρα πολύ ενεργός. Αυτός ο χώρος έχει μία ιδιαιτερότητα. Έχει ένα υποθαλάσσιο ηφαίστειο που είναι το υποθαλάσσιο ηφαίστειο του Κολούμπου, αλλά έχει και πολλές ενεργές ρηξιγενείς ζώνες πολύ δίπλα στο Κολούμπο. Άρα όταν ξεκίνησε αυτή η σεισμική δραστηριότητα προσπαθούσαμε με την βοήθεια των σεισμολόγων να καταλάβουμε που είναι τα επίκεντρα.

Βορειοανατολικά του Κολούμπο βρίσκονται 25 υποθαλάσσια ηφαιστειακοί δόμοι, οι οποίοι είναι ανενεργοί.

Δηλαδή σημαίνει ότι δεν βγάζουν αέρια. Αυτό σημαίνει ένα ανενεργό ηφαίστειο, ενώ ο Κολούμπος στα 500 μέτρα ακριβώς έχει υδροθερμικές καμινάδες, οι οποίες βγάζουν πολλά αέρια. Βλέπετε επίσης σε μια απότομη μορφολογία του υποθαλάσσιου πυθμένα. Αυτές είναι οι μεγάλες εξωγενείς ζώνες, οι οποίες αποδεικνύουν τον καθρέφτη που λέμε του ρήγματος. Τι σημαίνει αυτό;

Σημαίνει ότι αυτά τα ρήγματα ενεργοποιούνται, μετακινείται ο υποθαλάσσιος πυθμένας και έχουμε σεισμό.

Αυτή τη στιγμή λοιπόν, έχει δραστηριοποιηθεί όλος ο χώρος γύρω από την Άνυδρο, ο οποίος πραγματικά περιλαμβάνει δύο πολύ μεγάλες ενεργείς ρηξιγενείς ζώνες. Το ρήγμα της Ανύδρου στα δυτικά και αντίστοιχα το ρήγμα Σαντορίνης – Αμοργού ανατολικά και πολύ κοντά το ρήγμα της Αμοργού. Άρα δηλαδή περιβάλλεται από μεγάλες ρηξηγενείς ζώνες».

«Η κίνηση του μάγματος δεν σημαίνει ότι θα επιφέρει μία ηφαιστειακή έκρηξη»

Ακολούθως η κ. Νομικού επισήμανε πως: «Εκτός όμως από αυτά τα ρήγματα που βλέπετε, τους καθρέφτες υπάρχουν, έχουμε κάνει πάρα πολλά γεωφυσικά προφίλ, τα οποία έχουμε βρει ακριβώς σε αυτό το άνοιγμα, αυτό ουσιαστικά το ανέβασμα της Ανύδρου. Μέσα στα ιζήματα λοιπόν υπάρχουν θαμμένα ρήγματα. Ρήγματα λοιπόν που είναι μικρότερα σε μήκος και ενεργοποιούνται λόγω του ότι σε όλη αυτή την περιοχή ξέρουμε ότι είναι ένας ηφαιστειακός χώρος, πολύ βαθιά, υπάρχει ένας μεγάλος μαγματικός θάλαμος. Μιλάμε για μία μαγματική διεργασία, που το μάγμα είναι διάπυρο υλικό που βρίσκεται πάντοτε κάτω από ηφαίστεια.

Γι’ αυτό λοιπόν, πάντοτε είπαμε ότι προσέχουμε την ηφαιστειότητα με την τεκτονική. Δεν σημαίνει ότι η ενεργοποίηση ουσιαστικά μάλλον η κίνηση του μάγματος στα έγκατα της Γης μπορούν να φέρουν να επιφέρει μία ηφαιστειακή έκρηξη.
Για να γίνει αυτό θα πρέπει να εξετάσουμε πάρα πολλά δεδομένα. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν, εξετάζουμε σενάρια, ξέρετε αυτά τα σενάρια εμείς οι επιστήμονες τα συζητάμε σε επιστημονικές δημοσιεύσεις.

Δεν τα συζητάμε μπροστά στον κόσμο γιατί ο κόσμος δεν κατανοεί ότι άλλο μαθηματική διεργασία κι άλλο ηφαιστειακή έκρηξη. Να δώσουμε ένα παράδειγμα για να καταλάβει ο κόσμος. Το 2011 και το 2012 υπήρχε πάλι κίνηση του μάγματος κάτω από το ηφαίστειο της Σαντορίνης. Το μάγμα όμως δεν έφτασε στην επιφάνεια και ενώ είχαμε 14 μήνες σεισμούς δεν είχαμε ηφαιστειακή έκρηξη.

Κάτι αντίστοιχο μπορεί να συμβαίνει και στον υποθαλάσσιο χώρο, σε μια περιοχή βέβαια που είναι πολύ πιο πολύπλοκη.

Έχουμε μεγαλύτερες ρηξηγενείς ζώνες. Υπάρχουν μαθηματικές διεργασίες, βαθιά κινείται, πάντα κινείται το μάγμα.

Έχουμε πολλούς σεισμούς. Αυτοί οι σεισμοί δεν μπορεί και να μην οδηγήσουν, ξέρετε τα σενάρια που λέγαμε σε μια ηφαιστειακή έκρηξη δεν έχουμε ενδείξεις για έκρηξη στο υποθαλάσσιο ηφαίστειο του Κολούμπου, που αυτό φοβούνται οι περισσότεροι».

«Το σύστημα των ρηγμάτων είναι ενεργοποιημένο»

Η κ. Νομικού συνέχισε λέγοντας πως: «Πρώτα είχαμε τα επίκεντρα ανατολικά της Σαντορίνης, μετά τα επίκεντρα πήγαιναν πολύ κοντά στην Άνυδρο. Μέχρι εχθές ήμασταν πολύ κοντά στο μεγάλο ρήγμα της Αμοργού. Σήμερα όλοι οι σεισμοί εντοπίζονται ξανά γύρω από την περιοχή της Ανύδρου. Που σημαίνει λοιπόν, αυτά τα ρήγματα, το σύστημα των ρηγμάτων είναι ενεργοποιημένο.

Όμως όλα αυτά τα ρήγματα μέχρι στιγμής έχουν ένα τέτοιο μήκος, το οποίο αυτό που είπαν και οι σεισμολόγοι δεν μπορεί να επιφέρει ένα σεισμό μεγαλύτερο από 6 Ρίχτερ. Εάν τυχόν βρεθούν τα επίκεντρα σε έναν άλλο σεισμογενή χώρο, όπως είναι το ρήγμα της Αμοργού, τότε μπορούμε να συζητήσουμε με διαφορετική άποψη ότι ναι, είναι ενεργοποιημένο το ρήγμα της Αμοργού αυτή τη στιγμή είναι γύρω από το ρήγμα, από τα ρήγματα της Ανύδρου και μέσα από τα ρήγματα τα οποία είναι θαμμένα.

Είμαστε ευτυχείς που έχουν γίνει πολλές ωκεανογραφίας αποστολές, έχουν μαζευτεί γεωφυσικά προφίλ και είμαστε ευτυχείς επίσης ότι βγαίνει το ωκεανογραφικό “Αιγαίο”, το ελληνικό, το δικό μας, λόγω του ότι εμείς σαν υποθαλάσσιο παρατηρητήριο του Κολούμπου χρησιμοποιούσαμε το ελληνικό σκάφος στο Αιγαίο και το ελληνικό σκάφος το “Φιλία” για να κάνουμε τις μετρήσεις μας.

Σταμάτησε λοιπόν κάποια χρηματοδότηση, δεν μπορέσαμε να ουσιαστικά να χρησιμοποιήσουμε το ωκεανογραφικό Αιγαίο και το Φιλία. Έχουμε εγκαταστήσει όργανα μέσα στο Κολούμπο και δεν έχουμε τη δυνατότητα να πάρουμε αυτά τα όργανα έτσι ώστε να δούμε τις καταγραφές.

Είμαστε πάρα πολύ χαρούμενοι που πραγματικά το ωκεανογραφικό, το “Αιγαίο”, το δικό μας, βγαίνει ξανά για αποστολές και θα συλλεχθούν επιπρόσθετα στοιχεία, για να τα συγκρίνουμε. Οι επιστήμονες πρέπει να είναι όλοι ενωμένοι. Δεν πρέπει να εμφανίζεται αυτή η εικόνα ότι ο ένας τσακώνεται με τον άλλον. Πρέπει αυτό το περίεργο φαινόμενο, πρέπει να το εξετάσουμε όλοι μαζί και να συλλέξουμε όσο το δυνατόν περισσότερα δεδομένα».

Το καλύτερο και το χειρότερο σενάριο των δονήσεων στις Κυκλάδες

«Αυτό που είναι πρωτόγνωρο είναι ότι αυτή η ακολουθία έχει τόσο μεγάλη διάρκεια και ενδιάμεσες εντάσεις, σεισμούς που για τα δεδομένα του ελληνικού χώρου ήταν πρωτόγνωρη», σημείωσε, μιλώντας στο Πρώτο Πρόγραμμα 91,6 και 105,8 , ο Κώστας Παπαζάχος, Καθηγητής Φυσικής Λιθόσφαιρας, Σεισμολογίας & Εφαρμοσμένης Γεωφυσικής ΑΠΘ, αναφορικά με το μπαράζ σεισμικών δονήσεων στις Κυκλάδες. 

Στη συνέχεια, ίδιος συμπλήρωσε πως: «Η εμπειρία είναι ότι αυτές οι ακολουθίες κρατάνε πολύ, κρατάνε κατ ‘ελάχιστον κάποιες βδομάδες και σε κάποιες περιπτώσεις κρατάνε και μήνες. Και αυτό είναι η δυσκολία που αντιμετωπίζουμε αυτή τη στιγμή. Επίσης, δεν μπορεί να αποκλειστεί, ανά πάσα στιγμή να γίνει κάποιος ισχυρότερος σεισμός, ο οποίος να σπάσει κάποια κομμάτια που δεν έχουν γίνει. Το καλό σε αυτή την περίπτωση είναι-επειδή είμαστε στη θάλασσα αρκετά μακριά από χερσαίες περιοχές-ότι σε αποστάσεις όπως είναι η Σαντορίνη, η Ανάφη, η Ίος, η Αμοργός γενικά οι επιπτώσεις θα είναι περιορισμένες (…)».

Όσο για το τι είναι αυτό που πρέπει να περιμένουμε από εδώ και πέρα, ποια θα είναι η εξέλιξη, ο κ. Παπαζάχος τόνισε «Τα πέντε Rίχτερ τα έχουμε από τις 2 του μηνός. Με άλλα λόγια, κάθε μέρα έχουμε περίπου 15 με 20 σεισμούς πάνω από 4 Ρίχτερ. Άρα, αυτός είναι ο αριθμός της ακολουθίας. Κάνει μικρο-μεταβολές αλλά συνεχίζει ακάθεκτη. Δεν έχει κάποια σημαντική διαφοροποίηση. Και για να είμαστε ξεκάθαροι ούτε επιστημονικές επιτροπές, ούτε κανένα όργανο της πολιτείας πρότεινε, (δεν είναι λύση) να αποχωρήσει κανείς από το νησί της Σαντορίνης και αυτή είναι μια πολιτική που δεν ακολουθείται πουθενά. Αντιλαμβάνομαι όμως, και σέβομαι πάρα πολύ έναν άνθρωπο ο οποίος φοβάται τους σεισμούς. Θα πρέπει να ξέρει όμως, ότι η σεισμική δραστηριότητα θα κρατήσει εβδομάδες, μπορεί και μήνες και κατά συνέπεια με αυτό το δεδομένο πρέπει ο ίδιος, όπως αποφάσισε να φύγει, να αποφασίσει και για το αν θα επιστρέψει. Δυστυχώς, δεν μπορούμε να του πούμε πχ από την άλλη εβδομάδα, την άλλη Τρίτη ή Τετάρτη, μην ανησυχείς, θα καταλαγιάσει η δραστηριότητα (…)».

«Αυτά τα οποία έχει δώσει και η επιτροπή για το καλύτερο σενάριο είναι να πάμε σε μια ακολουθία σαν αυτή εδώ που θα κρατήσει ένα σημαντικό χρονικό διάστημα και όσο απίστευτο και να φαίνεται, αυτό είναι το καλύτερο. Και το χειρότερο σενάριο θα είναι να πάμε σε μια ακολουθία η οποία θα έχει και μέσα έναν ισχυρό σεισμό ο οποίος θα προκαλέσει και κάποιες βλάβες στη γύρω περιοχή, διότι μέχρι στιγμής αυτή η ακολουθία δεν έχει προκαλέσει βλάβες. Και αυτή τη στιγμή, (επειδή η περιοχή που έχει διεγερθεί της τάξης των 25 χιλιομέτρων), υπάρχει μια γενική συμφωνία ότι σενάρια 6,5 βαθμών, Ρίχτερ δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να αποκλειστούν», κατέληξε ο Καθηγητής Φυσικής Λιθόσφαιρας, Σεισμολογίας & Εφαρμοσμένης Γεωφυσικής ΑΠΘ στο τέλος.