Διαμάχη ξέσπασε στην Ιταλία για το τραγούδι που θα εκπροσωπήσει την Εσθονία στη Eurovision 2025, με τίτλο «Espresso Macchiato» ερμηνευμένο από τον Tommy Cash, αφού η Ένωση για την Υπεράσπιση των Δικαιωμάτων των Χρηστών και των Καταναλωτών της χώρας (Codacons) έκανε λόγο, την Πέμπτη (20/2), για «προσβλητικά στερεότυπα για την Ιταλία» και, μάλιστα, υπέβαλε καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Ένωση Ραδιοτηλεόρασης (EBU), που είναι και η διοργανώτρια Αρχή του μουσικού διαγωνισμού.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το ιταλικό δίκτυο Sky tg24, εδώ και λίγες ημέρες, μια διαμάχη που συνδέεται με τη συμμετοχή της Εσθονίας στον διαγωνισμό τραγουδιού της Eurovision 2025, έχει κατακλύσει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τη δημόσια συζήτηση. Το τραγούδι με τίτλο «Espresso Macchiato», που ερμηνεύει ο Εσθονός ράπερ Tommy Cash [ψευδώνυμο του 33χρονου Tomas Tammemets], ο οποίος ένας από τους πιο γνωστούς καλλιτέχνες στη μουσική σκηνή της χώρας του, έχει ξεσηκώσει θύελλα.

Το εν λόγω τραγούδι, το οποίο θα εκπροσωπήσει την Εσθονία στον μουσικό διαγωνισμό της Eurovision 2025, που έχει προγραμματιστεί να διεξαχθεί στην Ελβετία από τις 13 μέχρι τις 17 Μαΐου 2025, έχει γίνει το επίκεντρο της διαμάχης λόγω των αναφορών του σε στερεότυπα που σχετίζονται με την ιταλική κουλτούρα, προκαλώντας την αγανάκτηση των Ιταλών πολιτών.

Codacons: «Καταστρέφει την εικόνα της Ιταλίας»

Αυτό που τροφοδότησε τη δημόσια συζήτηση στην Ιταλία, δεν είναι σίγουρα ο γρήγορος ρυθμός του τραγουδιού, βασισμένος σε χορευτικούς ήχους και ηλεκτρονικές επιρροές. Ωστόσο, στο επίκεντρο της διαμάχης βρίσκονται κυρίως οι στίχοι, γραμμένοι σε έναν συνδυασμό Αγγλικών και εσκεμμένα παραμορφωμένων Ιταλικών. Το τραγούδι επαναλαμβάνει στην πραγματικότητα τα στερεότυπα για τους Ιταλούς, υποβιβάζοντας την εθνική ταυτότητα σε μια σειρά από κλισέ, προκαλώντας έτσι την αντίδρασή τους.

Η Codacons πήρε θέση κατά της συμμετοχής του τραγουδιού στη Eurovision 2025, θέτοντας το ζήτημα της ευθύνης για το καλλιτεχνικό περιεχόμενο σε μια εκδήλωση που παρακολουθούν εκατομμύρια τηλεθεατές σε όλο τον κόσμο.

«Χωρίς να θίγουμε την ελευθερία της καλλιτεχνικής έκφρασης που πρέπει να χαρακτηρίζει εκδηλώσεις όπως η Eurovision, δεν μπορούμε παρά να εκφράσουμε αμφιβολίες για την καταλληλότητα του να επιτραπεί σε ένα τραγούδι, που προσβάλλει μια πλειάδα υποκειμένων, να συμμετάσχει σε έναν διαγωνισμό που παρακολουθεί το κοινό σε όλο τον κόσμο», εξήγησε η Codacons και πρόσθεσε: «Αυτές τις ώρες, μάλιστα, καταγράφονται πολυάριθμες αγανακτισμένες αντιδράσεις από πολίτες και μέσα μαζικής ενημέρωσης σχετικά με το περιεχόμενο του τραγουδιού “Espresso Macchiato” του ράπερ Tommy Cash, που επιλέχθηκε να εκπροσωπήσει την Εσθονία στον διαγωνισμό τραγουδιού της Eurovision 2025, ο οποίος θα διεξαχθεί στη Βασιλεία από τις 13 έως τις 17 Μαΐου. Οι στίχοι περιέχουν στερεότυπα για την Ιταλία και τους Ιταλούς, που συνδέονται με τα συνήθη κλισέ του καφέ και της μακαρονάδας, αλλά κυρίως με τη μαφία και την επίδειξη της πολυτέλειας, και που αφήνει να περάσει το μήνυμα ενός λαού διπλά συνδεδεμένου με το οργανωμένο έγκλημα».

Επίσης, η Codacons θέτει έναν άλλο προβληματισμό: Στο σημερινό μουσικό πανόραμα, υπάρχει ολοένα αυξανόμενη ευαισθησία σε θέματα που σχετίζονται με τις διακρίσεις, τον σεξισμό και την προβολή των μειονοτήτων, που οδηγεί στον αποκλεισμό ή στη λογοκρισία τραγουδιών τα οποία θεωρούνται προβληματικά. Για τον λόγο αυτόν, η Codacons αναρωτιέται αν η ίδια αρχή δεν θα έπρεπε να εφαρμοστεί και σε ένα τραγούδι με στίχους που βασίζονται σε στερεοτυπικές αναπαραστάσεις ενός έθνους και του πληθυσμού του.

«Ακριβώς όπως – ορθώς – θα πρέπει να αντιτασσόμαστε τραγούδια ράπερ με σεξιστικούς και προσβλητικούς στίχους προς τις γυναίκες, αναρωτιέται κανείς αν, με βάση τα ίδια κριτήρια, είναι σκόπιμο να επιτραπεί η συμμετοχή στη Eurovision ενός τραγουδιού που προσβάλλει μια χώρα και μια ολόκληρη κοινότητα και που κινδυνεύει να μεταδώσει εσφαλμένα μηνύματα που βλάπτουν τη φήμη ενός έθνους και των κατοίκων του», ανέφερε χαρακτηριστικά η Codacons. Ως εκ τούτου, η Ένωση για την Υπεράσπιση των Δικαιωμάτων των Χρηστών και των Καταναλωτών της Ιταλίας ζητά, με αίτημά της προς την EBU, «να αξιολογήσει μέτρα όπως ο πιθανός αποκλεισμός του τραγουδιού “Espresso Macchiato” από την επόμενη Eurovision».

Τα στοιχεία του τραγουδιού που εξόργισαν τους Ιταλούς

Μεταξύ των στοιχείων που έχουν προσελκύσει τη μεγαλύτερη προσοχή τόσο στους στίχους όσο και στο βίντεο κλιπ του τραγουδιού, είναι η σχεδόν εμμονική παρουσία του θέματος του καφέ, το οποίο εμφανίζεται επανειλημμένα στο ρεφρέν και λειτουργεί ως καρικατούρα-σύμβολο της ιταλικής ταυτότητας. Ένα άλλο επαναλαμβανόμενο χαρακτηριστικό του τραγουδιού είναι αυτό του επιδεικτικού πλούτου, με αναφορές σε ιδιωτικές πτήσεις, πολυτελή σπίτια, ολόχρυσα κοσμήματα και άφθονο χρήμα, τα οποία ενισχύουν μια εικόνα που για άλλη μια φορά είναι στερεοτυπική και συνδέεται με την υπερβολή και την αναίδεια.

Ακόμα, περαιτέρω ανησυχία προκαλεί η αναφορά στη μαφία, μια αναπαράσταση που η Codacons κρίνει ως ιδιαίτερα προβληματική, διότι παγιώνει μια αρνητική συσχέτιση μεταξύ της Ιταλίας και του οργανωμένου εγκλήματος, διαιωνίζοντας μια βαθιά ριζωμένη προκατάληψη.

Viral το τραγούδι «Espresso Macchiato» για τη Eurovision 2025

Ενώ η έντονη συζήτηση συνεχίζεται μεταξύ εκείνων που υπερασπίζονται το τραγούδι χαρακτηρίζοντάς το ως «ειρωνική πρόκληση» και μεταξύ εκείνων που το θεωρούν ως «προσβλητικό για την ιταλική κουλτούρα», η μπάλα βρίσκεται τώρα στο γήπεδο της EBU, η οποία θα πρέπει να εξετάσει την προσφυγή της Codacons και να αποφασίσει αν θα λάβει μέτρα.

Στο μεταξύ, το τραγούδι «Espresso Macchiato» έχει γίνει viral στο διαδίκτυο, καθιστώντας το τραγούδι ένα από τα πιο πολυσυζητημένα θέματα της Eurovision 2025, πολύ καιρό πριν από την έναρξη του μουσικού διαγωνισμού. Μένει να δούμε αν ο θόρυβος των μέσων ενημέρωσης θα οδηγήσει σε πραγματικό αποκλεισμό του τραγουδιού ή, αντίθετα, θα καταλήξει να αυξήσει ακόμη περισσότερο τη δημοτικότητά του.

Μάλιστα, σύμφωνα με το Eurovision World, το Σάββατο (22/2), η Εσθονία βρίσκεται στην 4η θέση των στοιχημάτων ως προς τις πιθανότητες νίκης στη Eurovision 2025 με ποσοστό 7%. Την ίδια στιγμή, όπως αποτυπώνεται και στον πίνακα που ακολουθεί, η Σουηδία είναι στην κορυφή των στοιχημάτων με ποσοστό 13% ως προς τις πιθανότητες νίκης στη Eurovision 2025 και την ακολουθούν η Φινλανδία με 11% και η Γαλλία με 8%. Η Ελλάδα, που θα εκπροσωπηθεί στη Eurovision 2025 από την Klavdia με το τραγούδι «Αστερομάτα», είναι μόλις στην 20ή θέση με πιθανότητες 2% για τη νίκη στον φετινό μουσικό διαγωνισμό.