Ο Φρίντριχ Μερτς, μετά τη νίκη του στις γερμανικές εκλογές, καλείται να λύσει τον γρίφο του σχηματισμού νέας κυβέρνησης. Παρότι η κεντροδεξιά (CDU/CSU) κινήθηκε κάτω από το όριο του 30% – και συγκεκριμένα στο 29% – τα πράγματα εξελίχθηκαν τελικά θετικά για τον Φρίντριχ Μερτς, καθώς τα μικρότερα κόμματα (BSW και FDP) οριακά δεν κατάφεραν να εισέλθουν στη γερμανική Βουλή.

Προεκλογικά ο Μερτς είχε δηλώσει πως το επιθυμητό θα ήταν να χρειάζεται μόνο έναν εταίρο για τον σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας και ιδανικά να μπορούσε να έχει δύο επιλογές. Η κάλπη του έκανε τη χάρη. Οι σοσιαλδημοκράτες (SPD) παρότι βρέθηκαν στην τρίτη θέση, πίσω από την ακροδεξιά «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD) και με το χειρότερο ποσοστό της ιστορίας τους, μόλις 16%, εντούτοις κατέλαβαν 120 έδρες.

Αυτό σημαίνει πως με τις 208 έδρες του CDU/CSU, τα δύο κόμματα έχουν την πλειοψηφία στο γερμανικό κοινοβούλιο των 630 εδρών και άρα μπορούν να επαναλάβουν μια κυβέρνηση «μεγάλου συνασπισμού», όπως συνέβη τρεις φορές επί διακυβέρνησης Άνγκελα Μέρκελ το 2005, αλλά και το 2013 και το 2017.

Ο Φρίντριχ Μερτς δεν έχασε χρόνο και πραγματοποίησε το πρώτο του τηλεφώνημα προς τους Σοσιλαδημοκράτες, αργά το βράδυ της Κυριακής, μετά την ανακοίνωση των τελικών αποτελεσμάτων. Ο επικεφαλής των Χριστιανοδημοκρατών με αυτόν τον τρόπο θέλησε να δείξει πως πρόθεσή του είναι να παραμείνει πιστός στο αποκαλούμενο δημοκρατικό «τείχος προστασίας» για αποκλεισμό της ακροδεξιάς από την κεντρική εξουσία της χώρας.

Μεγάλος Συνασπισμός: Εφικτός μεν, δύσκολος δε

Το ότι ο «μεγάλος συνασπισμός» είναι πλέον ένα εφικτό σενάριο, δεν σημαίνει πως η συμφωνία CDU/CSU με το SPD θα είναι και εύκολη. Ο ηγέτης των Σοσιαλδημοκρατών Λαρς Κλίνγκμπαϊλ εμφανίστηκε αρχικά ανοιχτός σε συζητήσεις, ωστόσο το SPD έχοντας βιώσει ένα συντριπτικό εκλογικό αποτέλεσμα θα πρέπει να σταθμίσει προσεκτικά τις επόμενες κινήσεις του.

Πολλοί εκλαμβάνουν το αποτέλεσμα ως ξεκάθαρο μήνυμα των ψηφοφόρων πως δεν επιθυμούν τη συμμετοχή του SPD στην κυβέρνηση. Επιπλέον η συμμετοχή των Σοσιαλδημοκρατών σε έναν συνασπισμό που θα εφαρμόσει μια πολιτική διαφορετική από το πρόγραμμά του θα μπορούσε να προκαλέσει ακόμη μεγαλύτερη απογοήτευση στους ψηφοφόρους του, οδηγώντας το σε πλήρη ανυποληψία. Προβληματισμός εκφράζεται και από μερίδα του CDU/CSU, που υποστηρίζει πως η συνεργασία με το SPD, το οποίο αποδοκιμάστηκε από τους πολίτες στις κάλπες, θα αποτελέσει μια κακή αρχή για τη νέα κυβέρνηση.

Παρά τις επιφυλάξεις το γεγονός ότι αποφεύχθηκε το σενάριο ενός τρικομματικού συνασπισμού, που θα απαιτούσε για παράδειγμα τη συμμετοχή και των Πρασίνων, διευκολύνει σε σημαντικό βαθμό το έργο του Μερτς. Ο προηγούμενος τριμερής κυβερνητικός συνασπισμός του Όλαφ Σολτς, με το SPD, τους Πράσινους και τους Φιλελεύθερους (FDP), αποδείχθηκε εξαιρετικά δυσλειτουργικός για τη χώρα και κατέρρευσε εξαιτίας των εσωτερικών αντιθέσεων. Οπότε η ιδέα επανάληψης μιας παρόμοιας κυβερνητικής συνεργασίας θεωρούταν εξ αρχής μια κακή έως και μη βιώσιμη επιλογή. 

Τα «αγκάθια» του Μεγάλου Συνασπισμού

Στον αντίποδα, η Άλις Βάιντελ, επικεφαλής της ακροδεξιάς (AfD), αντιλαμβανόμενη πως ο Μερτς δεν βλέπει το κόμμα της ως πιθανό κυβερνητικό εταίρο, τόνισε το βράδυ των εκλογών πως το CDU/CSU θα κληθεί να εξηγήσει στους πολίτες πως ακριβώς σκοπεύει να συνεργαστεί με το SPD. Εστίασε μάλιστα στο ζήτημα της μετανάστευσης, το οποίο βρέθηκε στο επίκεντρο της προεκλογικής ατζέντας, υπογραμμίζοντας πως τα δύο κόμματα έχουν διαμετρικά αντίθετες απόψεις.

Ο Μερτς έχει δεσμευτεί για μια σκληρή πολιτική στο μεταναστευτικό, κατακεραυνώνοντας την πολιτική του SPD, και έχει επισημάνει πως η υιοθέτηση των δικών του θέσεων θα αποτελεί βασική προϋπόθεση για μια κυβερνητική συμφωνία. Ο επικεφαλής του CDU/CSU έχει δηλώσει πως όσοι εισέρχονται στη χώρα χωρίς τα απαιτούμενα έγγραφα θα απελαύνονται άμεσα, ενώ το SPD έχει τονίσει πως η απέλαση αιτούντων άσυλο θα ήταν παράνομη και θα έθετε σε κίνδυνο την ίδια την ΕΕ.

Ο γενικός γραμματέας του CDU, Κάρστεν Λίνεμαν, είχε ισχυριστεί προεκλογικά πως όποιος δεν αποδεχτεί το σχέδιο για το μεταναστευτικό τότε δεν μπορεί να είναι μέρος της κυβέρνησης υπό την ηγεσία των Χριστιανοδημοκρατών. Ωστόσο ο Μερτς, μετά τη νίκη, εμφανίστηκε πιο διαλλακτικός. «Ήταν μια πολύ σκληρή προεκλογική εκστρατεία, αλλά τώρα θα πρέπει μιλήσουμε μεταξύ μας», είπε σε έναν πιο συμβιβαστικό τόνο και πρόσθεσε: «Πρέπει να σχηματίσουμε μια σταθερή κυβέρνηση το συντομότερο δυνατό, με μια καλή, σταθερή πλειοψηφία».

Οι αντιθέσεις Χριστιανοδημοκρατών – Σοσιαλδημοκρατών δεν περιορίζονται μόνο στο μεταναστευτικό. Η Γερμανία βρίσκεται αντιμέτωπη με σοβαρά οικονομικά αδιέξοδα και κρίσιμες προκλήσεις στο εσωτερικό και το εξωτερικό. Η στάση στο Ουκρανικό, το σχέδιο κρατικών δαπανών και το σενάριο άρσης του φρένου χρέους, που θέτει συνταγματικά δημοσιονομικούς περιορισμούς στο γερμανικό κράτος θα βρεθούν στο επίκεντρο των συζητήσεων, καθώς οι δύο πλευρές εμφανίζονται – τουλάχιστον μέχρι σήμερα – με εκ διαμέτρου αντίθετες θέσεις, τις οποίες μάλιστα έχουν προβάλλει εκατέρωθεν ως «κόκκινες γραμμές».

Δύσκολη εκκίνηση με δύσκολο τερματισμό

«Πρόκειται για πολύ δύσκολες συνθήκες εκκίνησης για μια νέα γερμανική κυβέρνηση, η οποία βρίσκεται αντιμέτωπη με ηράκλειες προκλήσεις στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική», σχολίασε στο AFP η Cornelia Woll από το Hertie School του Βερολίνου.

Ο Μερτς, μετά τη νίκη του, δήλωσε πως επιθυμία του είναι να έχει μια κυβέρνηση μέχρι τα μέσα Απριλίου. Το πώς και το πόσο γρήγορα θα μπορέσει να σχηματίσει έναν σταθερό κυβερνητικό συνασπισμό είναι το μεγαλύτερο και κρισιμότερο ερώτημα που κυριαρχεί στη δημόσια συζήτηση από το βράδυ των εκλογών.