Έφτασε στα όρια την λιτότητα στον κρατικό προϋπολογισμό στη διάρκεια της θητείας του ο πρώην υπουργός Εθνικής Οικονομίας Κωστής Χατζηδάκης και έσπευσε να το ανακοινώσει με περηφάνια την ώρα που παρέδιδε το υπουργείο στον διάδοχό του Κυριάκο Πιερρακάκη.

Ο πρώην «τσάρος» της οικονομίας, καυχήθηκε ότι το 2024 το περίσσευμα στον κρατικό προϋπολογισμό, προτού πληρωθούν οι τόκοι για το χρέος (το πρωτογενές πλεόνασμα) έφτασε στο 3,5% του ΑΕΠ, ενώ ο στόχος στον προϋπολογισμός ήταν αρχικά 2,1% και αναθεωρήθηκε στο 2,5%.

Αυτό σημαίνει ότι εξοικονομήθηκαν 3,3 δισ. ευρώ παραπάνω από ότι ήταν αναγκαίο.

Ο πρώην υπουργός παρουσίασε την εξοικονόμηση αυτή ως «υπεραπόδοση» της οικονομίας, αλλά η αλήθεια είναι ότι στην πραγματικότητα πρόκειται για μια αχρείαστη υπερ-προσπάθεια, η οποία δεν ήταν υποχρεωτική αλλά αφαίρεσε από την οικονομία σημαντικούς πόρους οι οποίοι θα μπορούσαν να διοχετευθούν σε κοινωνικούς και αναπτυξιακούς σκοπούς.

Η παραγωγή πρωτογενούς πλεονάσματος στον προϋπολογισμό είναι υποχρέωση της χώρας, η οποία ξεκίνησε να επιβάλλεται επί μνημονίων, ώστε οι πρωτογενείς δαπάνες του κράτους (δηλαδή προτού πληρωθούν οι τόκοι για το χρέος) να μην υπερβαίνουν τα έσοδα και να προκύπτει έτσι ένα περίσσευμα (πλεόνασμα) το οποίο θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την σταδιακή αποπληρωμή του χρέους.

Όμως το υπουργείο Οικονομικών και ειδικά ο κ. Χατζηδάκης παρήγαγε συστηματικά υπερβολικό πλεόνασμα, στερώντας πόρους από την οικονομία με βασικό στόχο να εξοφλήσει πρόωρα κομμάτια του χρέους που θα έπρεπε να πληρωθούν δέκα και είκοσι χρόνια αργότερα. Το όφελος από την τακτική αυτή είναι ότι βελτιώνεται το πιστωτικό προφίλ για τα ελληνικά ομόλογα, με ευνοϊκά αποτελέσματα για τις τράπεζες, τις μεγάλες εταιρείες και την κυβέρνηση, που δανείζονται εκδίδοντας ομόλογα.

Το κόστος, όμως, της τακτικής αυτής είναι ότι η οικονομία στερείται πόρους οι οποίοι θα είχαν ευνοϊκό αναπτυξιακό και κοινωνικό αποτύπωμα σε ευρύτερα τμήματα της αγοράς και της κοινωνίας.

Στον προϋπολογισμό του 2024 είχε εγγραφεί ως στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα ένα ποσοστό 2,1% του ΑΕΠ που αντιστοιχεί σε περίπου 5 δισ. ευρώ. Τελικά, όμως, όπως είπε ο κ. Χατζηδάκης το πλεόνασμα έφτασε στο 3,5% του ΑΕΠ, δηλαδή περί τα 8,3 δισ. ευρώ, περίπου 3,3 δισ. ευρώ παραπάνω από το αναγκαίο ποσό.

Τα χρήματα αυτά προέκυψαν από μια δημοσιονομική «υπερπροσπάθεια», με συγκράτηση δαπανών και αύξηση των εσόδων.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το μάζεμα των δαπανών είναι θετικό όταν γίνονται σπατάλες, αλλά στην μεταμνημονιακή Ελλάδα, όπου το Κράτος και τα δημόσια αγαθά έχουν συρρικνωθεί δραματικά μετά την κρίση και την δημοσιονομική προσαρμογή, η αφαίρεση ή μη υλοποίηση κρατικών δαπανών σημαίνει ότι κρίσιμες υπηρεσίες, παροχές ή επενδύσεις θα μείνουν πίσω.

Η δημοσιονομική «υπερπροσπάθεια» φαίνεται και στη σύγκριση με τις άλλες χώρες της Ε.Ε., οπου η μέση αύξηση των γενικών δαπανών το 2024 στην Ε.Ε. ήταν 3,1%, αλλά στην Ελλάδα μόλις 1,8%. Σε όλη την Ευρωζώνη η Ελλάδα είναι μία από τις τέσσερις χώρες που έχουν πρωτογενές πλεόνασμα και μάλιστα το δεύτερο μεγαλύτερο μετά εκείνο της Κύπρου.

Στην Ελλάδα, το υπερ-πλεόνασμα του 2024 προέκυψε από συγκράτηση των δαπανών λόγω συγκράτησης των αμυντικών δαπανών και των μεταβιβάσεων σε ταμεία κοινωνικής ασφάλισης, αλλά και από αύξηση των εσόδων, κυρίων φορολογικών αλλά και τα έκτακτα έσοδα από τη νέα σύμβαση για την Αττική οδό (3,2 δισ. ευρώ).

Την ίδια τακτική με τα πρωτογενή πλεονάσματα στον κρατικό προϋπολογισμό εφάρμοσε η κυβέρνηση της Ν.Δ. και τα τρία τελευταία χρόνια. Το 2002, αντί για έλλειμμα 1,2% του ΑΕΠ που προβλεπόταν στον προϋπολογισμό το αποτέλεσμα ήταν ισοσκελισμένο (0%, δηλαδή ούτε έλλειμμα, ουτε πλεόνασμα), ενώ και το 2023 αντί για πρωτογενές πλεόνασμα 1,1% που είχε προϋπολογιστεί, τελικά παράχθηκε πλεόνασμα 2,1%.

Μια τριετία, δηλαδή, αχρείαστης εξοικονόμησης και φορολογικής υπερπροσπάθειας σε βάρος της οικονομίας, η οποία παρήγαγε πρόσθετο πλεόνασμα περίπου 8 δισ. ευρώ.

Η πίεση αυτή στην οικονομία «κρύφτηκε» μέχρι τώρα, γιατί το ΑΕΠ αυξανόταν, αρχικά χάρη στη «φόρα» που είχε πάρει από τις επιδοτήσεις που δόθηκαν επί πανδημίας και στη συνέχεια χάρη στη ροή των ευρωπαϊκών χρημάτων του Ταμείου Ανάκαμψης.

Στην ουσία, δηλαδή, πρόκειται για αχρείαστη λιτότητα που συγκαλύφθηκε από τα κονδύλια της πανδημίας και του Ταμείου Ανάκαμψης.

Η κυβέρνηση εκμεταλλεύθηκε το υπερ- πλεόνασμα ανάμεσα σε άλλα και για να κάνει αρκετές πληρωμές χρέους. Πέρσι εξόφλησε ποσά που θα έπρεπε να πληρωθούν τα έτη 2026 και 2028, ενώ φέτος έχει προγραμματιστεί να γίνει και πρόωρη πληρωμή οφειλών του 2033-2042.

Οι πρόωρες εξοφλήσεις χρέους δεν προσφέρουν στην πραγματική οικονομία, αλλά είναι αλήθεια ότι βελτιώνουν την πιστωτική εικόνα του ελληνικού Δημοσίου, γεγονός που συνέβαλε και στην αναβάθμιση των ελληνικών ομολόγων απο την εταιρεία αξιολόγησης Moodys. Για το γεγονός αυτό πανηγύρισε η κυβέρνηση και ο κ. Χατζηδάκης ειδικά, ο οποίος μίλησε για «κλείσιμο ενός μεγάλου κύκλου για την ελληνική οικονομία και πιστοποιεί την επιστροφή της χώρας στην ευρωπαϊκή κανονικότητα».

Πανηγύρισε επίσης για το γεγονός ότι το ελληνικό Δημόσιο κατάφερε να δανειστεί εύκολα όλο το ποσό που θα χρειαστεί το 2025 λέγοντας ότι «η Ελλάδα ζήτησε από τις αγορές 3 δισ. ευρώ και, παρά τη διεθνή αβεβαιότητα, συγκέντρωσε προσφορές άνω των 56,5 δισ. ευρώ, που είναι το μεγαλύτερο ποσό που έχει καταγραφεί για οποιαδήποτε κοινοπρακτική έκδοση από τη χώρα μας».

Η εξέλιξη αυτή είναι βέβαια, ευνοϊκή για όσους έχουν πρόσβαση στην κεφαλαιαγορά και μπορούν να δανείζονται εκδίδοντας ομόλογα, όπως το ελληνικό Δημόσιο, οι τράπεζες και οι μεγάλες εταιρείες που εκδίδουν εταιρικά ομόλογα.

Η αλήθεια όμως είναι ότι εάν τα χρήματα που εξοικονομήθηκαν και αποτέλεσαν το υπερ-πλεόνασμα είχαν διοχετευθεί στην οικονομία και στην χρηματοδότηση του κράτους πρόνοιας, το αποτέλεσμα προφανώς θα είχε διαχυθεί σε μεγαλύτερο τμήμα της οικονομίας και της κοινωνίας.

The post Υπερπλεονάσματα, λιτότητα, ανάπτυξη που δεν φτάνει στους πολίτες – Γιατί πρέπει να αλλάξει το «μίγμα» της οικονομικής πολιτικής appeared first on ieidiseis.gr.